Mùa Hè Khắc Nghiệt là một trong những tác phẩm đặc sắc của Đoàn Thạch Biền, nhà văn nổi bật của văn học tuổi học trò Việt Nam giai đoạn sau 1975. Cuốn sách không chỉ là câu chuyện về mùa hè – một mùa đầy kỷ niệm của tuổi trẻ – mà còn là hành trình trưởng thành đầy khắc khoải, nhạy cảm và day dứt của những tâm hồn non nớt đang tập làm người lớn trong một thế giới không hề dễ hiểu.
Tác phẩm lấy bối cảnh ở Sài Gòn, theo chân nhân vật chính là những cô cậu học sinh cuối cấp. Khi mùa hè đến cũng là lúc các bạn trẻ phải đối mặt với sự thay đổi: chia tay trường lớp, bước vào đời, đứng trước những lựa chọn nghề nghiệp, học hành, gia đình và cả tình yêu đầu đời. Nhưng đúng như tên gọi, mùa hè ấy không phải là kỳ nghỉ nhẹ nhàng – nó “khắc nghiệt” vì chứa đựng những mâu thuẫn nội tâm, áp lực xã hội và cảm xúc đầu đời chưa kịp chín.
Đoàn Thạch Biền vẫn giữ được phong cách viết nhẹ nhàng, giản dị và tinh tế quen thuộc. Nhưng ẩn dưới vẻ trong trẻo đó là sự xáo trộn dữ dội bên trong mỗi nhân vật. Những rung động đầu tiên, những mối tình đơn phương, sự bối rối khi bị hiểu lầm, cảm giác hụt hẫng khi phải chia xa hay nỗi đau khi lần đầu đối diện với thất bại… tất cả đều được ông tái hiện bằng giọng văn chân thành, sâu sắc.
Mùa Hè Khắc Nghiệt không khai thác những kịch tính hay bi kịch lớn lao, nhưng lại để lại dư âm sâu đậm bằng chính những điều nhỏ bé, đời thường – như một ánh nhìn lén, một lá thư chưa gửi, hay một cuộc chia tay không lời. Tác phẩm khơi dậy những cảm xúc quen thuộc với bất kỳ ai từng trải qua tuổi học trò: mong manh, hoang mang, đầy hy vọng nhưng cũng đầy lo âu.
Cuốn sách không chỉ dành cho thiếu niên mà còn dành cho người lớn – những ai đã qua tuổi trẻ nhưng vẫn nhớ về nó với một chút hoài niệm. Với Mùa Hè Khắc Nghiệt, Đoàn Thạch Biền không chỉ kể chuyện, ông còn gợi lại cả một thời thanh xuân trong trẻo nhưng không hề dễ chịu, để nhắc chúng ta rằng: chính những gì khắc nghiệt mới khiến ký ức mùa hè mãi không phai mờ.
