Hòn Đất là một tác phẩm văn học cách mạng tiêu biểu của nhà văn Anh Đức, được sáng tác vào những năm kháng chiến chống Mỹ, khi tinh thần yêu nước, lòng quả cảm và niềm tin vào lý tưởng cộng sản đang sục sôi trong trái tim hàng triệu người Việt Nam. Với bút lực mạnh mẽ và tình cảm sâu sắc dành cho con người Nam Bộ, đặc biệt là những người phụ nữ bình dị nhưng kiên trung, Anh Đức đã dựng nên một bức tượng đài bất khuất về lòng dũng cảm, đức hy sinh và niềm tin mãnh liệt vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Tác phẩm lấy bối cảnh xã Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang – một vùng đất anh hùng nơi tuyến đầu kháng chiến. Nhân vật trung tâm là chị Sứ, một cán bộ cách mạng, người phụ nữ nhỏ bé nhưng mang trong mình tinh thần thép và lòng yêu nước mãnh liệt. Chị không chỉ là biểu tượng của lòng trung thành tuyệt đối với cách mạng mà còn là hiện thân của phẩm chất người phụ nữ Việt Nam thời kháng chiến: dịu dàng, kiên trì, thông minh và bất khuất trước kẻ thù.
Hòn Đất mở đầu với không khí khẩn trương của cuộc kháng chiến, khi quân địch ráo riết càn quét, lùng sục cơ sở cách mạng. Trong vòng vây của địch, chị Sứ cùng các đồng đội kiên cường chiến đấu, giữ vững tinh thần cách mạng và bảo vệ tổ chức. Khi bị bắt và tra tấn dã man, chị vẫn giữ vững khí tiết, không khuất phục, không khai báo, và cuối cùng hy sinh trong tư thế hiên ngang, khiến cả kẻ thù cũng phải nể phục.
Điểm đặc sắc của tác phẩm nằm ở cách xây dựng nhân vật giàu chiều sâu. Chị Sứ không phải người hùng siêu phàm mà là người thật việc thật, có tâm tư, tình cảm, có quá khứ đời thường gắn liền với quê hương, gia đình và tình yêu. Nhưng chính từ đời sống rất đỗi bình thường ấy, chị đã lựa chọn con đường cách mạng, sẵn sàng hi sinh cả tuổi xuân, tính mạng vì độc lập dân tộc. Tác phẩm vì vậy không chỉ mang tính tuyên truyền cách mạng mà còn đầy tính nhân văn, nhân bản.
Lối viết của Anh Đức chân thực, giản dị, đậm chất Nam Bộ với những đối thoại mộc mạc, hình ảnh gần gũi, dễ đi vào lòng người. Những trang văn trong Hòn Đất không chỉ tái hiện sự tàn khốc của chiến tranh mà còn là bản anh hùng ca chan chứa niềm tin, lòng yêu nước và khát vọng tự do. Chính điều này đã giúp tác phẩm trở thành nguồn cảm hứng lớn cho nhiều thế hệ độc giả Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ trong thời chiến.
Hòn Đất không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là tài liệu quý giá, ghi lại tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Với chị Sứ và những người con Hòn Đất, tác phẩm đã khắc ghi hình ảnh bất tử của những con người sống – chiến đấu – hi sinh vì lý tưởng cao đẹp, làm rạng rỡ thêm truyền thống yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của dân tộc Việt Nam. Đây là cuốn sách không thể thiếu trong hành trang tinh thần của những ai yêu mến văn học cách mạng và lịch sử dân tộc.
