Chiếc Cầu Trên Sông Drina của Ivo Andrich là một kiệt tác văn học thế giới, không chỉ bởi giá trị nghệ thuật mà còn vì chiều sâu lịch sử và nhân văn mà tác phẩm truyền tải. Đây là cuốn tiểu thuyết lớn nhất và nổi tiếng nhất của Andrich, giúp ông giành giải Nobel Văn học năm 1961, đồng thời khắc họa số phận con người trong bối cảnh biến động của vùng Balkan đầy sóng gió.
Trung tâm của câu chuyện là chiếc cầu Mehmed Paša Sokolović bắc qua dòng sông Drina ở thị trấn Višegrad, nay thuộc Bosnia và Herzegovina. Chiếc cầu không chỉ là công trình kiến trúc, mà còn trở thành biểu tượng bất biến của lịch sử, chứng nhân lặng lẽ trước những đổi thay dữ dội của nhiều thế kỷ. Từ lúc được xây dựng bởi người Thổ Ottoman vào thế kỷ XVI, cho đến khi vùng đất này rơi vào vòng kiểm soát của đế quốc Áo-Hung và bước vào những thập niên đầu thế kỷ XX, chiếc cầu hiện diện như một sợi dây kết nối số phận con người với dòng chảy lịch sử.
Andrić đã dùng văn phong giàu chiêm nghiệm để tái hiện hàng loạt câu chuyện nhỏ xoay quanh chiếc cầu: niềm vui, nỗi buồn, tình yêu, bi kịch, những cuộc nổi dậy, đàn áp, và cả những khoảnh khắc đời thường giản dị. Mỗi nhân vật, dù chỉ xuất hiện thoáng qua, đều mang trong mình dấu ấn của thời đại, phản ánh sự giao thoa và xung đột giữa các nền văn hóa, tôn giáo và quyền lực chính trị ở vùng Balkan.
Điều đặc sắc nhất ở Chiếc Cầu Trên Sông Drina chính là cách tác giả để chiếc cầu trở thành nhân vật trung tâm, vượt lên trên con người hữu hạn. Nó chứng kiến sự thăng trầm, sự ra đi và mất mát của bao thế hệ, nhưng bản thân lại trường tồn như một ký ức tập thể. Qua đó, Andrić gợi lên ý niệm về sự bền bỉ của những giá trị văn hóa, của ký ức chung, trong khi con người thì mong manh, ngắn ngủi trước dòng chảy lịch sử.
Tác phẩm không chỉ là một tiểu thuyết lịch sử, mà còn là một bản trường ca về thân phận con người. Nó mở ra cho độc giả cái nhìn toàn cảnh về một vùng đất phức tạp, nơi xung đột dân tộc, tôn giáo, chính trị đã để lại nhiều bi kịch kéo dài hàng thế kỷ. Nhưng bên cạnh đó, cũng có tình người, sự gắn bó, và khát vọng sống của những con người bình dị.
Với Chiếc Cầu Trên Sông Drina, Ivo Andrić đã dựng nên một áng văn bất hủ, không chỉ để kể về một vùng đất, mà còn để nói về số phận chung của nhân loại: sống, chịu đựng, hy vọng, và để lại dấu vết trong dòng chảy vô tận của thời gian. Đây là một trong những cuốn tiểu thuyết vĩ đại nhất về lịch sử và bản chất con người, một tác phẩm mà bất cứ ai yêu văn học cũng nên một lần trải nghiệm.
