Nắng Trong Vườn của Thạch Lam là một tập truyện ngắn nổi tiếng, đồng thời cũng là minh chứng rõ nét cho phong cách văn chương tinh tế, nhẹ nhàng và đầy nhân ái của ông. Xuất bản lần đầu năm 1938, tập truyện này gồm nhiều truyện ngắn đặc sắc như Hai Đứa Trẻ, Dưới Bóng Hoàng Lan, Gió Lạnh Đầu Mùa, Đứa Con, Người Hàng Xóm… – tất cả đều thấm đẫm hơi thở của cuộc sống, của tình người và của niềm tin vào vẻ đẹp nhỏ bé trong tâm hồn con người Việt Nam.
Ngay từ nhan đề Nắng Trong Vườn, Thạch Lam đã gợi lên hình ảnh vừa dịu dàng vừa sâu sắc: ánh nắng len lỏi qua những tán cây, soi rọi vào những góc nhỏ tưởng như tầm thường của cuộc sống. Ẩn dụ ấy phản chiếu phong cách đặc trưng của ông – luôn tìm kiếm “nắng”, tức là cái đẹp, cái thiện, cái nhân hậu trong “khu vườn” mộc mạc, bình dị của đời sống thường nhật.
Các truyện trong tập đều không có cốt truyện gay cấn hay xung đột dữ dội. Thay vào đó, Thạch Lam tập trung khắc họa cảm xúc, tâm lý và những khoảnh khắc mong manh mà con người thường bỏ qua. Trong Hai Đứa Trẻ, người đọc thấy ánh sáng le lói của ngọn đèn con trong đêm quê, biểu tượng cho ước mơ nhỏ bé giữa nghèo đói. Dưới Bóng Hoàng Lanlại là bản nhạc nhẹ về tình cảm gia đình, về nỗi nhớ nhà và tình mẹ sâu nặng. Còn Gió Lạnh Đầu Mùa khẽ chạm vào nỗi thương người, khi một đứa trẻ nghèo được tặng chiếc áo cũ, mở ra cả một thế giới của lòng nhân ái.
Với bút pháp trữ tình và cảm xúc, Thạch Lam không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn thổi vào đó linh hồn. Mỗi hình ảnh, âm thanh, mùi hương trong truyện của ông đều mang sức gợi lớn: tiếng chợ chiều, ánh trăng, cơn gió, hay mùi hoa đều trở thành chất liệu để ông thể hiện tình cảm nhân văn sâu lắng. Văn của Thạch Lam không đao to búa lớn, mà lặng lẽ như dòng suối, thấm dần vào lòng người đọc.
Điểm nổi bật trong Nắng Trong Vườn là cách Thạch Lam nhìn con người – không phải bằng con mắt phán xét, mà bằng sự cảm thông. Ông viết về người nghèo, người lương thiện, những số phận nhỏ bé trong xã hội, nhưng thay vì thương hại, ông tôn vinh họ bằng ánh nhìn đầy nhân hậu. Dưới ngòi bút của Thạch Lam, cái đẹp không nằm ở sự giàu sang hay thành công, mà ở lòng nhân ái, ở những rung động tinh tế và khả năng cảm nhận cuộc sống bằng trái tim.
Nắng Trong Vườn cũng là minh chứng cho quan niệm nghệ thuật của Thạch Lam: “Văn chương là thứ khí giới thanh cao để tố cáo và thay đổi thế giới giả dối, tàn ác, đồng thời làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn.” Mỗi truyện trong tập như một ánh nắng nhỏ, chiếu sáng những mảnh đời u tối, sưởi ấm tâm hồn người đọc bằng sự dịu dàng và chân thật.
Đến nay, Nắng Trong Vườn vẫn là một trong những tập truyện ngắn hay nhất của văn học Việt Nam, thể hiện đầy đủ phong vị Thạch Lam: tinh tế, nhân hậu, buồn nhẹ mà sâu xa. Đọc Nắng Trong Vườn, người ta không chỉ tìm thấy vẻ đẹp của ngôn từ, mà còn cảm nhận được một tâm hồn hiền hòa, yêu người, yêu đời – một ngọn nắng dịu mãi soi sáng văn chương Việt.
