Người Cuối Cùng Của Bộ Tộc Mohican là một trong những tiểu thuyết kinh điển của văn học Mỹ, được James Fenimore Cooper viết vào năm 1826, thuộc bộ Chuyện kể về Da Đỏ gồm năm phần. Tác phẩm không chỉ là một câu chuyện phiêu lưu kịch tính trong bối cảnh chiến tranh giữa Anh và Pháp tại Bắc Mỹ thế kỷ XVIII, mà còn là khúc bi tráng về sự biến mất của một nền văn hóa bản địa, một biểu tượng cho bi kịch của những con người bị đẩy đến bờ diệt vong bởi dòng chảy khắc nghiệt của lịch sử.
Câu chuyện diễn ra vào năm 1757, giữa cuộc chiến tranh giành thuộc địa giữa hai đế quốc Anh và Pháp. Trong khung cảnh hoang dã của rừng núi Bắc Mỹ, những con người thuộc nhiều chủng tộc, văn hóa, và lòng trung thành khác nhau giao thoa và đối đầu. Hai thiếu nữ người Anh – Cora và Alice Munro – con gái của một sĩ quan Anh, bị cuốn vào một hành trình sinh tử khi bị phục kích bởi nhóm da đỏ do kẻ phản bội Magua dẫn đầu. Họ được cứu bởi nhóm người gồm Hawkeye – người thợ săn da trắng, Chingachgook và con trai ông là Uncas – hai thành viên cuối cùng của bộ tộc Mohican.
Uncas, “người cuối cùng của bộ tộc Mohican”, là hình tượng anh hùng bi tráng, hiện thân cho danh dự, lòng dũng cảm và nhân cách cao quý của người da đỏ. Anh chiến đấu với tinh thần tự do và niềm tin vào công lý, nhưng cũng bị cuốn vào định mệnh nghiệt ngã của dân tộc mình – sự diệt vong không thể tránh khỏi trước sức mạnh của văn minh da trắng. Tình cảm giữa Uncas và Cora, dù chỉ chớm nở, đã trở thành biểu tượng của sự giao hòa giữa hai thế giới – một bên là tự nhiên hoang dã, một bên là văn minh nhân tạo – và cũng là minh chứng cho sự bất khả của mối tình vượt qua ranh giới chủng tộc trong bối cảnh ấy.
Cooper đã vẽ nên những trang miêu tả thiên nhiên hùng vĩ và dữ dội của châu Mỹ thời khai hoang, nơi con người nhỏ bé giữa rừng núi, sông ngòi, và những trận chiến khốc liệt. Bút pháp của ông giàu chất điện ảnh, với những cảnh rượt đuổi, ẩn náu, và chiến đấu căng thẳng, nhưng ẩn dưới đó là nỗi đau thầm lặng về sự mất mát – mất đi văn hóa, bản sắc và linh hồn của một dân tộc.
Người Cuối Cùng Của Bộ Tộc Mohican vượt xa khuôn khổ một tiểu thuyết phiêu lưu. Đó là bản bi ca cho kỷ nguyên sụp đổ của người da đỏ, là tiếng nói thương cảm cho thiên nhiên bị chinh phục và con người bị nuốt chửng bởi văn minh. Tác phẩm đã góp phần định hình nền văn học Mỹ buổi đầu, đồng thời đặt nền tảng cho hình tượng “người anh hùng bi kịch” – người dám sống và dám chết cho lý tưởng tự do, giữa thế giới đang dần mất đi vẻ thuần khiết của nó.
