Đợt Tuyệt Chủng Thứ Sáu của Elizabeth Kolbert là một công trình nghiên cứu vừa sâu sắc vừa thức tỉnh, nơi tác giả khéo léo kết hợp giữa khoa học, lịch sử và báo chí để phơi bày một trong những hiện tượng đáng sợ nhất mà Trái Đất đang phải đối mặt: sự biến mất hàng loạt của các loài sinh vật do chính con người gây ra. Tác phẩm không chỉ là lời cảnh báo, mà còn là tiếng chuông lay động lương tri về mối liên hệ mong manh giữa con người và thiên nhiên.
Elizabeth Kolbert – nhà báo khoa học của The New Yorker và từng đoạt giải Pulitzer – đã dành nhiều năm đi khắp thế giới: từ rừng rậm Amazon đến các rạn san hô ở Australia, từ hang động ở Panama đến vùng băng giá ở Iceland. Bà gặp gỡ các nhà khoa học, nhà sinh thái học, thợ lặn, người bản địa… để thu thập chứng cứ về một sự thật lạnh lùng: Trái Đất đang bước vào đợt tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu trong lịch sử – nhưng lần này, nguyên nhân không đến từ thiên thạch, núi lửa hay biến đổi khí hậu tự nhiên, mà từ chính hoạt động của con người.
Cuốn sách được chia thành nhiều chương, mỗi chương xoay quanh một loài sinh vật đã hoặc đang biến mất – từ loài ếch vàng ở Trung Mỹ, chim cánh cụt lớn ở Bắc Đại Tây Dương, đến san hô, dơi, voi ma mút, và thậm chí là cả con người. Qua đó, Kolbert tái hiện lại lịch sử của các đợt tuyệt chủng trước đây, từ kỷ Permi, kỷ Phấn Trắng đến thời kỳ băng hà, rồi đối chiếu với tốc độ biến mất của sinh vật hiện nay – một tốc độ nhanh gấp hàng trăm lần so với tự nhiên.
Điều khiến Đợt Tuyệt Chủng Thứ Sáu trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở những dữ kiện khoa học chính xác, mà còn ở giọng văn sinh động, gần gũi và thấm đẫm cảm xúc. Kolbert không viết như một nhà khoa học khô khan mà như một nhân chứng, một người kể chuyện đau đáu trước thảm họa sinh thái mà nhân loại đang tự tạo ra. Bà giúp người đọc nhận ra rằng, sự phát triển của loài người – từ công nghiệp, đô thị hóa, khai thác rừng, đến biến đổi khí hậu – đang làm thay đổi cấu trúc sinh thái một cách không thể đảo ngược.
Ở tầng sâu hơn, cuốn sách đặt ra câu hỏi về vai trò và trách nhiệm của con người trong chuỗi sinh tồn chung. Nếu các loài sinh vật khác tuyệt chủng vì những nguyên nhân tự nhiên, thì đợt tuyệt chủng này lại là kết quả của “văn minh”. Và nghịch lý nằm ở chỗ: chính trí tuệ và tiến bộ – thứ từng giúp loài người thống trị hành tinh – lại đang đẩy toàn bộ sự sống đến bờ vực hủy diệt.
Đợt Tuyệt Chủng Thứ Sáu không chỉ là một cuốn sách khoa học xuất sắc, mà còn là bản cáo trạng tinh tế đối với thói vô tâm của nhân loại. Bằng sự kết hợp giữa dữ liệu khoa học, góc nhìn nhân văn và giọng kể đầy sức gợi, Elizabeth Kolbert đã viết nên một tác phẩm khiến người đọc vừa kinh ngạc vừa xót xa – một lời nhắc nhở rằng, nếu không thay đổi, chính con người có thể sẽ là “loài tiếp theo” trong danh sách tuyệt chủng.
