Phát Minh Cổ Đại Trung Quốc của tác giả Đặng Ấm Kha, nằm trong bộ sách Nhân Văn Trung Quốc, là một công trình nghiên cứu sâu sắc về những thành tựu kỹ thuật và khoa học đã hình thành nên nền tảng của văn minh Trung Hoa cổ đại. Cuốn sách không chỉ tái hiện bức tranh rực rỡ của các phát minh vĩ đại – từ giấy, thuốc súng, la bàn đến nghề in – mà còn lý giải mối quan hệ giữa sáng tạo kỹ thuật và tinh thần văn hóa của con người phương Đông.
🇻🇳 Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam!
Đặng Ấm Kha khởi đầu bằng việc đặt câu hỏi: điều gì đã khiến Trung Quốc trở thành một trong những cái nôi phát minh của nhân loại? Từ đó, ông dẫn người đọc đi qua hàng nghìn năm lịch sử, nơi các phát minh không xuất phát từ tham vọng chinh phục tự nhiên, mà từ nhu cầu hài hòa với nó. Triết lý “thiên nhân hợp nhất” đã ảnh hưởng sâu sắc đến cách người Trung Hoa nhìn nhận kỹ thuật – coi sáng tạo là phương tiện phục vụ cuộc sống và duy trì trật tự xã hội, chứ không phải để thay đổi tự nhiên một cách cực đoan.
Phần đầu cuốn sách tập trung vào bốn phát minh vĩ đại – giấy, la bàn, thuốc súng và nghề in – được xem là cột mốc trong lịch sử nhân loại. Đặng Ấm Kha kể lại tường tận quá trình ra đời của giấy Tái Luân, sự tinh chỉnh của nghề in khắc gỗ thời Đường – Tống, hay cách la bàn từ tính được người đi biển Trung Hoa sử dụng từ rất sớm. Mỗi phát minh đều được đặt trong bối cảnh lịch sử, gắn với đời sống thực tiễn và tinh thần sáng tạo của dân chúng, giúp người đọc hiểu rằng đằng sau những thành tựu ấy là cả một nền tri thức tích lũy qua nhiều thế hệ.
Tiếp đó, tác giả mở rộng khảo sát sang các lĩnh vực khác như nông nghiệp, y học, thiên văn học, kiến trúc, và cơ khí. Ông phân tích cách người Trung Quốc cổ phát minh ra cối xay gió, đồng hồ nước, máy đo địa chấn của Trương Hành hay hệ thống tưới tiêu phức tạp ở Tứ Xuyên. Mỗi sáng tạo đều thể hiện sự kết hợp giữa quan sát thiên nhiên tinh tế và khả năng ứng dụng linh hoạt. Đặng Ấm Kha nhấn mạnh rằng, chính tính thực tiễn và tinh thần cộng đồng là yếu tố khiến khoa học Trung Hoa phát triển mạnh mẽ trong hàng ngàn năm.
Một phần quan trọng khác của Phát Minh Cổ Đại Trung Quốc là phân tích cách các phát minh này ảnh hưởng đến thế giới. Từ con đường tơ lụa, kỹ thuật giấy và in ấn lan tỏa sang Tây Á và châu Âu, làm thay đổi sâu sắc đời sống văn minh nhân loại. Đặng Ấm Kha cho rằng, Trung Quốc không chỉ là người sáng tạo, mà còn là người truyền cảm hứng cho toàn cầu – một trung tâm tri thức nơi giao thoa giữa tư duy triết học và ứng dụng kỹ thuật.
Phần cuối của cuốn sách bàn về mối liên hệ giữa truyền thống và hiện đại. Tác giả nhận định rằng, tuy công nghệ ngày nay đã vượt xa về quy mô, nhưng tinh thần của những phát minh cổ – sáng tạo vì con người, vì sự bền vững – vẫn là bài học quý giá. Chính tư tưởng đó đã nuôi dưỡng sức sống lâu bền của nền văn minh Trung Hoa, giúp nó không ngừng thích nghi và phát triển trong thời đại mới.
Với văn phong giản dị, học thuật mà gần gũi, Phát Minh Cổ Đại Trung Quốc không chỉ là tập hợp tri thức lịch sử mà còn là bản ca ngợi con người sáng tạo. Qua từng trang viết, Đặng Ấm Kha khắc họa hình ảnh một Trung Hoa đầy trí tuệ – nơi mỗi phát minh không chỉ là sản phẩm của lao động, mà còn là kết tinh của triết lý, mỹ học và tinh thần nhân văn sâu sắc.
