Tại Sao Tình Dục Lại Thú Vị? của Jared Diamond là một công trình khoa học phổ thông độc đáo, kết hợp giữa sinh học tiến hóa, nhân học và tâm lý học để lý giải một trong những khía cạnh kỳ lạ nhất của loài người: tình dục. Bằng phong cách viết gần gũi, dí dỏm nhưng sâu sắc, nhà sinh học nổi tiếng này dẫn dắt người đọc khám phá cách mà hành vi tình dục của con người vừa tương đồng, vừa khác biệt với thế giới động vật – và vì sao chính điều đó lại làm nên bản sắc nhân loại.
Jared Diamond mở đầu bằng một câu hỏi tưởng chừng giản đơn: tại sao con người lại có đời sống tình dục phức tạp đến thế? Ở nhiều loài động vật, việc giao phối chỉ diễn ra trong thời kỳ sinh sản, nhưng con người lại có ham muốn quanh năm. Phụ nữ không có dấu hiệu rụng trứng rõ ràng, đàn ông và phụ nữ vẫn duy trì quan hệ cả khi không hướng đến sinh sản. Tác giả cho rằng, chính sự “vô lý” ấy là kết quả của hàng triệu năm tiến hóa, nơi tình dục không chỉ phục vụ cho việc duy trì nòi giống mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gắn kết xã hội, hình thành gia đình và ổn định cộng đồng.
Đi sâu vào bản chất, Tại Sao Tình Dục Lại Thú Vị? cho thấy tình dục là sản phẩm của sự chọn lọc tự nhiên, nhưng chịu tác động mạnh mẽ của yếu tố văn hóa và tâm lý. Jared Diamond so sánh con người với các loài linh trưởng như tinh tinh, bonobo và gorilla, chỉ ra những khác biệt đáng kinh ngạc trong hành vi sinh sản, ghen tuông, và cách xây dựng mối quan hệ. Qua đó, ông khẳng định: chính việc “phi sinh học hóa” tình dục – biến nó thành phương tiện biểu đạt cảm xúc và gắn kết tình cảm – đã khiến loài người trở nên đặc biệt.
Tác phẩm còn đề cập đến những hiện tượng khiến giới khoa học đau đầu: tại sao loài người lại sống chung một vợ một chồng trong khi bản năng sinh học không hoàn toàn ủng hộ điều đó? Vì sao đàn ông lại có xu hướng bảo vệ “con cái” của mình? Vì sao phụ nữ che giấu thời kỳ rụng trứng, và vì sao tình dục lại được bao phủ bởi những chuẩn mực đạo đức khác nhau ở từng nền văn hóa? Diamond giải thích những điều này bằng góc nhìn tiến hóa – rằng tất cả đều phục vụ cho sự ổn định của nhóm, cho việc duy trì di truyền và giảm thiểu xung đột trong cộng đồng.
Không chỉ là sách về sinh học, Tại Sao Tình Dục Lại Thú Vị? còn là cuốn sách về con người – về cách mà ham muốn, gắn bó và tình yêu định hình nền văn minh. Diamond có lối viết hài hước, thỉnh thoảng pha chút trào phúng, khiến những khái niệm khoa học khô khan trở nên sinh động và dễ tiếp cận. Ông không ngại chạm vào những chủ đề nhạy cảm như ngoại tình, ham muốn, hay vai trò của tình dục trong xã hội hiện đại, nhưng luôn với thái độ học thuật nghiêm túc và tinh thần khám phá tri thức.
Cuối cùng, thông điệp lớn nhất mà Jared Diamond gửi gắm là: tình dục – dù mang dáng vẻ bản năng – lại chính là nền tảng của nhân tính. Nó khiến con người biết yêu, biết gắn bó, biết hy sinh và cũng biết đau khổ. Chính sự phức tạp ấy khiến tình dục trở nên thú vị – không chỉ vì nó là hành vi sinh học, mà vì nó phản chiếu mọi chiều sâu của tâm hồn, văn hóa và tiến hóa con người.
