Những Bố Già Châu Á (tựa gốc: Asian Godfathers) là một tác phẩm sắc sảo và giàu tính báo chí của Joe Studwell – nhà báo, nhà nghiên cứu kinh tế chính trị nổi bật chuyên viết về châu Á. Nếu như Châu Á Vận Hành Như Thế Nào? tập trung lý giải sự thành công của các nền kinh tế Đông Bắc Á qua ba trụ cột phát triển cơ bản, thì Những Bố Già Châu Á lại bóc tách những mảng tối trong nền kinh tế Đông Nam Á, nơi các tập đoàn gia đình nắm giữ quyền lực kinh tế vượt trội, tạo nên một mô hình “tư bản thân hữu” đặc trưng, chi phối sâu rộng đời sống chính trị và kinh tế.
Cuốn sách đi sâu vào phân tích tầng lớp tỷ phú gốc Hoa và Ấn nắm quyền kiểm soát nền kinh tế ở các quốc gia như Indonesia, Philippines, Malaysia, Thái Lan, Singapore và Hong Kong. Những nhân vật này – được ví như các “bố già” – không chỉ là các ông trùm kinh doanh đơn thuần, mà còn là những thế lực ngầm tác động mạnh mẽ đến các quyết định chính trị, tạo nên hệ sinh thái quyền lực giữa doanh nghiệp và nhà nước. Họ vận hành không chỉ bằng vốn liếng thương mại, mà bằng mối quan hệ thân hữu, đặc quyền tiếp cận tài nguyên, tín dụng và chính sách công.
Joe Studwell cho rằng, ở phần lớn các quốc gia Đông Nam Á, các tập đoàn gia đình này không phát triển năng lực sản xuất thực sự mà chủ yếu làm giàu từ bất động sản, buôn bán, tài chính, hoặc nhập khẩu – những lĩnh vực không đòi hỏi đầu tư dài hạn hay đổi mới công nghệ. Hệ quả là nền kinh tế trở nên méo mó, thiếu chiều sâu và không tạo ra được sự cạnh tranh lành mạnh. Những doanh nghiệp vừa và nhỏ, lực lượng sản xuất trong nước hoặc người lao động phổ thông gần như bị gạt ra khỏi cuộc chơi.
Một điểm nổi bật của cuốn sách là chất liệu thực tế dày đặc. Joe Studwell không viết từ xa, mà dựa vào hàng loạt cuộc phỏng vấn, nghiên cứu hiện trường, điều tra báo chí và dữ liệu kinh tế xã hội. Ông phân tích từng trường hợp cụ thể – như gia tộc Salim ở Indonesia, Li Ka-shing ở Hong Kong, hay các nhóm tài phiệt ở Thái Lan và Malaysia – để cho thấy cách mà quyền lực kinh tế và chính trị móc nối với nhau, tạo ra những “liên minh bất khả xâm phạm” mang tính chất bảo hộ lẫn nhau.
Những Bố Già Châu Á không chỉ bóc trần bản chất hoạt động của các đại tài phiệt trong khu vực, mà còn đặt ra câu hỏi quan trọng về công bằng, năng lực quốc gia và tiềm năng phát triển bền vững. Vì sao cùng một châu Á, một số quốc gia tạo ra được Samsung hay Toyota, còn số khác lại chỉ sản sinh ra các đại gia địa ốc và môi giới tài chính? Tác phẩm cho thấy rằng phát triển kinh tế không thể tách rời thể chế, giáo dục, và cách nhà nước quản trị nguồn lực.
Bằng giọng văn sắc bén, giàu thông tin và không ngại va chạm, Joe Studwell khiến Những Bố Già Châu Á trở thành một tác phẩm kinh điển để hiểu về tầng lớp tinh hoa kinh tế Đông Nam Á – vừa đáng nể, vừa đáng lo ngại. Cuốn sách là lời cảnh báo sâu sắc cho các quốc gia đang phát triển: tăng trưởng kinh tế nếu không đi kèm cải cách thể chế và nâng cao năng lực sản xuất thực chất, thì sẽ chỉ dẫn đến sự thịnh vượng giả tạo, nơi lợi ích bị thu hẹp vào tay một nhóm người thiểu số nhưng đầy quyền lực.
