Gatsby Vĩ Đại (The Great Gatsby), kiệt tác văn học của F. Scott Fitzgerald xuất bản năm 1925, là một trong những tiểu thuyết vĩ đại nhất thế kỷ 20. Tác phẩm không chỉ phác họa bức tranh hào nhoáng của xã hội Mỹ thời kỳ “Thời đại nhạc jazz” mà còn là một bản bi ca về giấc mơ Mỹ – giấc mơ hứa hẹn tự do, thịnh vượng và hạnh phúc, nhưng lại mong manh và dễ tan vỡ hơn bao giờ hết.
Truyện được kể qua lời của Nick Carraway – một chàng trai trẻ mới chuyển đến Long Island và vô tình trở thành hàng xóm của Jay Gatsby, một triệu phú bí ẩn, nổi tiếng với những buổi tiệc xa hoa không hồi kết. Dù sống giữa hào quang của tiền bạc và phù hoa, Gatsby không màng đến những cuộc vui ấy mà luôn hướng về quá khứ – nơi anh từng yêu Daisy Buchanan, người phụ nữ thuộc tầng lớp quý tộc đã kết hôn với Tom Buchanan giàu có và kiêu ngạo.
Gatsby không ngừng theo đuổi hình bóng của Daisy, cố gắng dựng nên một cuộc sống xa hoa để “xứng đáng” với tình yêu đã mất. Nhưng khi anh tưởng chừng sắp chạm vào giấc mộng ấy, sự thật lại vỡ òa – Daisy không đủ can đảm để đi cùng anh, còn xã hội thượng lưu lại hờ hững quay lưng. Kết cục của Gatsby là cái chết đơn độc, oan uổng, bị chính thế giới mà anh theo đuổi ruồng bỏ.
Điều khiến Gatsby Vĩ Đại trở nên vĩ đại không nằm ở kịch tính cốt truyện, mà ở tầng tầng lớp lớp biểu tượng: ánh đèn xanh cuối bến tàu – biểu tượng cho ước mơ xa vời; dòng sông Hudson – ranh giới giữa thực tại và khát vọng; và những buổi tiệc – biểu tượng của sự phù phiếm. Thông qua những hình ảnh đó, Fitzgerald lên án sự suy đồi đạo đức dưới lớp vỏ hào nhoáng của nước Mỹ thập niên 1920 – nơi vật chất lên ngôi, còn lòng trung thành, tình yêu và đạo đức dần mai một.
Gatsby là hiện thân cho giấc mơ Mỹ – từ tay trắng vươn lên thành đại gia, nhưng lại là minh chứng cho bi kịch khi giấc mơ ấy đặt sai nền móng. Anh sống với quá khứ, xây hiện tại bằng ảo vọng, và đánh mất chính mình trong hành trình chạm tới một điều không bao giờ còn tồn tại.
Với ngôn ngữ tinh tế, chất thơ ẩn trong từng dòng văn, Fitzgerald không chỉ viết nên một tiểu thuyết tình yêu buồn mà còn để lại những câu hỏi sâu sắc về giá trị cuộc sống, bản chất con người và khát vọng vượt lên số phận. Gatsby Vĩ Đạilà cuốn sách khiến người đọc lặng đi không phải vì bi kịch của nhân vật, mà vì cảm giác thấu hiểu chính mình qua nỗi cô đơn và khát khao được sống thật. Một tác phẩm ngắn gọn, nhưng sâu sắc, để đọc – và để suy ngẫm mãi về sau.
