Lý Thuyết Trò Chơi của Trần Phách Hàm là một cuốn sách khai mở thế giới toán học và chiến lược, nơi những lựa chọn tưởng chừng mang tính cá nhân lại có thể được lý giải bằng quy luật logic và mô hình khoa học. Với phong cách viết mạch lạc, sinh động, tác giả đưa người đọc đi từ những khái niệm cơ bản đến các ứng dụng phức tạp của lý thuyết trò chơi trong đời sống, kinh tế, chính trị và cả các mối quan hệ xã hội.
Nội dung cuốn sách được triển khai thành nhiều lớp, bắt đầu từ nền tảng: thế nào là một “trò chơi”, khái niệm người chơi, chiến lược, kết quả và khái niệm cân bằng Nash – trạng thái mà không ai có lợi khi tự ý thay đổi lựa chọn của mình. Trần Phách Hàm không đi sâu ngay vào toán học phức tạp, mà mở đầu bằng những ví dụ trực quan như trò chơi “tù nhân tiến thoái lưỡng nan”, trò chơi “gà rừng”, hay các tình huống thường ngày như mặc cả khi mua hàng, chia sẻ chi phí hoặc lựa chọn hợp tác và phản bội trong một nhóm.
Tiếp đó, tác giả mở rộng phạm vi sang những ứng dụng trong kinh tế và chính trị. Trong kinh tế, lý thuyết trò chơi giải thích tại sao các doanh nghiệp cạnh tranh đôi khi lại chọn hợp tác ngầm, hoặc tại sao thị trường lại hình thành những mức giá ổn định. Trong chính trị, lý thuyết này giúp giải mã các cuộc chạy đua vũ trang, chiến lược ngoại giao hay bầu cử, nơi mỗi bên đều phải tính toán kỹ lưỡng trước phản ứng của đối phương. Những ví dụ lịch sử như Chiến tranh Lạnh, khủng hoảng kinh tế hay chiến lược của các tập đoàn lớn được lồng ghép để minh họa sức mạnh của lý thuyết.
Một điểm thú vị trong sách là cách tác giả liên hệ lý thuyết trò chơi với đời sống xã hội và quan hệ cá nhân. Trong gia đình, bạn bè hay tình yêu, con người cũng thường xuyên đối mặt với các “trò chơi” lựa chọn – hợp tác hay cạnh tranh, nhường nhịn hay cứng rắn. Trần Phách Hàm phân tích những tình huống như cách các cặp đôi duy trì sự cân bằng trong mối quan hệ, hoặc cách một tập thể giữ được sự gắn kết khi mỗi cá nhân đều theo đuổi lợi ích riêng. Những phân tích này giúp độc giả nhận ra rằng lý thuyết trò chơi không chỉ là công cụ toán học mà còn là “kính chiếu yêu” soi rọi vào hành vi con người.
Bên cạnh lý thuyết, tác giả cũng không quên nhấn mạnh hạn chế. Lý thuyết trò chơi giả định con người luôn lý trí và có đủ thông tin, nhưng thực tế con người còn chịu chi phối bởi cảm xúc, niềm tin, đạo đức và những yếu tố phi lý trí. Vì thế, việc áp dụng cần có sự linh hoạt và kết hợp với các lĩnh vực khác như tâm lý học, xã hội học.
Điểm mạnh của Lý Thuyết Trò Chơi là sự cân bằng giữa khoa học và đời sống. Trần Phách Hàm vừa cung cấp nền tảng toán học cần thiết, vừa kể chuyện hấp dẫn để người đọc dễ hình dung. Cuốn sách không chỉ dành cho những ai nghiên cứu kinh tế, chính trị hay toán học, mà còn dành cho bất kỳ ai muốn hiểu rõ hơn về cách con người ra quyết định trong một thế giới đầy cạnh tranh và hợp tác.
Qua từng trang sách, người đọc sẽ dần hiểu rằng cuộc đời chính là một chuỗi “trò chơi” lớn nhỏ, và người nào biết cách tính toán chiến lược, biết khi nào nên nhường, khi nào nên tiến, sẽ có nhiều cơ hội giành phần thắng hơn trong thực tế. Đây chính là giá trị lớn nhất mà Lý Thuyết Trò Chơi mang lại.
