Cú Hích (Nudge) là một trong những cuốn sách có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lĩnh vực kinh tế học hành vi hiện đại, do hai tác giả Richard H. Thaler và Cass R. Sunstein đồng sáng tác. Xuất bản lần đầu năm 2008, cuốn sách nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu nhờ cách tiếp cận mới mẻ, kết hợp giữa khoa học hành vi, tâm lý học và chính sách công. Tác phẩm không chỉ mang lại cái nhìn rõ ràng hơn về cách con người ra quyết định, mà còn đưa ra các giải pháp thông minh để cải thiện cuộc sống, công việc và xã hội mà không cần ép buộc hay giới hạn tự do cá nhân.
Thay vì giả định con người luôn hành xử một cách lý trí như trong các mô hình kinh tế truyền thống, Cú Hích chỉ ra rằng phần lớn lựa chọn của chúng ta bị chi phối bởi cảm xúc, thói quen, thiên kiến nhận thức và hoàn cảnh xung quanh. Từ việc chọn món ăn, tiết kiệm tiền, cho đến việc tiêm chủng hay bỏ phiếu bầu cử, con người thường xuyên bị “nghĩ sai” hoặc “quyết định lười biếng”. Trong môi trường đầy rẫy thông tin và lựa chọn, chúng ta dễ dàng bị quá tải và có xu hướng chọn phương án dễ dàng nhất, chứ không hẳn là tốt nhất.
Đó là lúc “cú hích” phát huy tác dụng. Theo Thaler và Sunstein, một cú hích là một thay đổi nhỏ trong cách trình bày hoặc sắp xếp lựa chọn, nhằm hướng người ra quyết định đến kết quả tốt hơn cho chính họ, mà không cần dùng đến sự cưỡng chế hay mệnh lệnh hành chính. Ví dụ đơn giản như việc đặt trái cây ở vị trí dễ nhìn hơn trong căng tin để khuyến khích ăn uống lành mạnh, hoặc tự động đăng ký người lao động vào chương trình hưu trí trừ khi họ chọn từ chối – tất cả đều là những cú hích hiệu quả.
Một điểm đặc biệt của Cú Hích là khái niệm “chủ nghĩa gia trưởng tự do” (libertarian paternalism) – tức là chính sách có thể can thiệp nhẹ nhàng để giúp người dân đưa ra quyết định tốt hơn mà không tước đi quyền tự do lựa chọn của họ. Đây là cách tiếp cận được nhiều chính phủ và tổ chức trên thế giới áp dụng, từ chính sách y tế, giáo dục, tài chính cá nhân đến bảo vệ môi trường.
Bằng lối viết súc tích, dễ hiểu và giàu ví dụ thực tiễn, Cú Hích giúp độc giả nhận ra rằng chỉ cần một điều chỉnh nhỏ trong môi trường ra quyết định cũng có thể tạo ra sự thay đổi lớn trong hành vi. Không chỉ là sách dành cho các nhà hoạch định chính sách hay chuyên gia kinh tế, tác phẩm còn phù hợp với bất kỳ ai đang muốn hiểu rõ hơn về hành vi con người – từ lãnh đạo doanh nghiệp, giáo viên, đến cha mẹ và cá nhân muốn cải thiện bản thân.
Cú Hích là cuốn sách thức tỉnh tư duy, phá vỡ những định kiến cố hữu về lý trí tuyệt đối, và khơi mở những cách tiếp cận thông minh để thiết kế cuộc sống tốt đẹp hơn – một cú chạm nhẹ, nhưng đủ để tạo ra khác biệt lớn.
