Lão Tử – Đạo Đức Kinh bản dịch và bình giải của Nguyễn Hiến Lê là một trong những tác phẩm kinh điển, giúp người Việt tiếp cận sâu sắc hơn với tinh hoa triết học phương Đông. Với học vấn uyên bác, văn phong mạch lạc và tinh thần khai sáng, Nguyễn Hiến Lê không chỉ dịch mà còn chú giải, phân tích rõ ràng từng chương trong Đạo Đức Kinh, giúp độc giả hiện đại hiểu được những ý tưởng thâm sâu và đầy tính triết lý của Lão Tử.
Đạo Đức Kinh, tác phẩm duy nhất của triết gia Lão Tử, gồm 81 chương ngắn gọn, súc tích, nhưng mỗi câu chữ đều chứa đựng tư tưởng thâm sâu về “Đạo” và “Đức”. “Đạo” được Lão Tử xem là nguyên lý tối cao, nền tảng sinh thành vạn vật, vượt khỏi hình tướng, không tên, không sắc. Còn “Đức” là biểu hiện của “Đạo” trong đời sống con người – là sự khiêm cung, nhu hòa, tiết chế, thuận theo tự nhiên để đạt tới sự quân bình và an lạc.
Nguyễn Hiến Lê không chỉ dịch từng chương một cách trung thành với nguyên tác Hán văn, mà còn trình bày các dị bản, so sánh bản chú giải của nhiều học giả Đông – Tây như Vương Bật, Hà Thiệu Hanh hay Arthur Waley. Từ đó, ông chọn lọc cách hiểu phù hợp nhất với tinh thần nguyên bản, rồi dùng ngôn ngữ thuần Việt, trong sáng để diễn đạt lại. Những đoạn khó hiểu đều được ông phân tích kỹ lưỡng, minh họa bằng ví dụ cụ thể, khiến người đọc dù không có nền tảng Hán học vẫn có thể tiếp thu dễ dàng.
Điểm nổi bật trong bản dịch của Nguyễn Hiến Lê là sự hòa quyện giữa tính học thuật và tính thực tiễn. Ông không thần thánh hóa Đạo Đức Kinh, mà tiếp cận nó với thái độ tỉnh táo, khách quan. Những tư tưởng “vô vi”, “biết đủ”, “trị nước như nấu cá nhỏ”, hay “mềm thắng cứng” được ông trình bày như những nguyên tắc sống gần gũi, phù hợp với cả đời sống cá nhân lẫn quản trị xã hội ngày nay.
Không chỉ dừng lại ở mặt lý thuyết, Nguyễn Hiến Lê còn bàn rộng đến ảnh hưởng của Đạo Đức Kinh đối với tư tưởng Đông Á, từ Đạo giáo, Nho giáo cho tới Thiền tông, và cả những ảnh hưởng xa hơn trong triết học phương Tây. Bản dịch vì thế không chỉ là cầu nối giữa người đọc hiện đại với tư tưởng Lão Tử, mà còn là một công trình học thuật có giá trị lâu dài.
Lão Tử – Đạo Đức Kinh qua bản dịch và bình luận của Nguyễn Hiến Lê là một tác phẩm song hành giữa trí tuệ cổ xưa và tinh thần khai sáng hiện đại. Cuốn sách không chỉ giúp người đọc chiêm nghiệm về bản thân, về cách sống thuận theo tự nhiên, mà còn mở ra một hướng tư duy nhẹ nhàng nhưng sâu sắc trước những biến động của cuộc đời. Đây là cuốn sách dành cho những ai tìm kiếm sự an nhiên, trí tuệ và bình ổn trong tâm hồn – một tác phẩm xứng đáng có mặt trong mọi tủ sách tư duy và triết học Việt.
