Dẫn Luận Về Nho Giáo của Daniel K. Gardner là một khảo cứu ngắn gọn nhưng sâu sắc, giúp người đọc hiện đại tiếp cận một trong những hệ tư tưởng có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Đông Á. Nằm trong bộ sách Very Short Introductionscủa Đại học Oxford, tác phẩm không nhằm trình bày toàn bộ chiều sâu triết học của Nho giáo mà tập trung vào việc giải thích các ý niệm chủ đạo, lịch sử hình thành và ảnh hưởng lâu dài của Nho giáo trong đời sống chính trị, xã hội và đạo đức suốt hơn hai thiên niên kỷ.
Daniel K. Gardner là một học giả hàng đầu về tư tưởng Trung Hoa cổ điển, đặc biệt là về Khổng Tử, Mạnh Tử và các giai đoạn diễn tiến của Nho giáo. Trong Dẫn Luận Về Nho Giáo, ông dẫn dắt người đọc từ cội nguồn ban đầu của học thuyết này trong thời Xuân Thu – Chiến Quốc, nơi Khổng Tử và những người kế thừa ông không đơn thuần xây dựng một hệ triết học trừu tượng, mà là một dự án cải cách xã hội, đặt nền móng cho một trật tự đạo đức bền vững giữa con người với con người.
Tác phẩm trình bày rõ ràng các khái niệm nền tảng như nhân (lòng nhân ái), lễ (nghi lễ, khuôn phép), nghĩa (lẽ phải), và vai trò trung tâm của gia đình như một mô hình thu nhỏ của xã hội lý tưởng. Gardner nhấn mạnh rằng Nho giáo không chỉ là một hệ tư tưởng đạo đức mà còn là một chương trình chính trị – giáo dục nhằm đào luyện con người lý tưởng (quân tử), từ đó kiến tạo nên một quốc gia lý tưởng.
Một điểm nổi bật của Dẫn Luận Về Nho Giáo là sự cân bằng giữa việc trình bày khái niệm triết học với phân tích tác động lịch sử. Gardner cho thấy cách Nho giáo được triều đình Hán tiếp nhận và biến đổi thành quốc giáo, và làm thế nào nó được duy trì, thích nghi qua các triều đại cho đến hiện đại. Ông cũng không né tránh những chỉ trích đối với Nho giáo – chẳng hạn như sự gia trưởng, khắt khe trong đạo hiếu, hoặc tính bảo thủ – nhưng luôn đặt chúng trong ngữ cảnh lịch sử cụ thể.
Cuốn sách còn dành phần cuối để thảo luận về sự hồi sinh của Nho giáo trong thế kỷ XXI, đặc biệt là tại Trung Quốc, như một nỗ lực định hình lại bản sắc văn hóa và giá trị xã hội giữa thời đại toàn cầu hóa. Gardner đưa ra câu hỏi: liệu một học thuyết ra đời cách đây hơn 2.000 năm có thể tiếp tục hướng dẫn đạo đức cho thế giới hiện đại hay không?
Dẫn Luận Về Nho Giáo là cánh cửa mở vào thế giới trí tuệ Đông phương một cách ngắn gọn, dễ hiểu nhưng không hời hợt. Với văn phong mạch lạc, logic và dẫn chứng rõ ràng, Daniel K. Gardner đem đến cho độc giả một hành trình khám phá hệ giá trị đã và đang định hình sâu sắc văn minh Á Đông – không như một di tích quá khứ, mà như một nền tảng tri thức sống động cho hiện tại và tương lai.
