Của Chuột Và Người (Of Mice and Men) là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của nhà văn Mỹ John Steinbeck – người được trao giải Nobel Văn học năm 1962. Tác phẩm được xuất bản lần đầu vào năm 1937, mang đậm dấu ấn hiện thực xã hội với những câu chuyện xoay quanh giấc mơ Mỹ, thân phận con người, và mối quan hệ giữa khát vọng và bi kịch.
Lấy bối cảnh tại California trong thời kỳ Đại Khủng Hoảng, Của Chuột Và Người theo chân hai nhân vật chính là George Milton – một người đàn ông nhỏ con, thông minh và thực tế, cùng Lennie Small – người đàn ông to lớn nhưng trí tuệ chậm phát triển, sống đơn giản, luôn bị ám ảnh bởi việc được vuốt ve những thứ mềm mại. Họ là hai người lao động làm thuê, lang bạt khắp nơi, cùng nhau ấp ủ một giấc mơ tưởng như đơn giản: sở hữu một mảnh đất nhỏ, nuôi vài con thỏ và sống tự do không bị phụ thuộc vào ai.
Tuy nhiên, như chính cái tên của tác phẩm – lấy cảm hứng từ một bài thơ của Robert Burns, “Kế hoạch của chuột và người thường hay đổ vỡ” – giấc mơ ấy nhanh chóng đối mặt với hiện thực khắc nghiệt. Khi cả hai đến làm việc tại một trang trại mới, sự ngây thơ và thiếu kiểm soát của Lennie đã dẫn đến một tai họa bi thương: anh lỡ tay giết chết vợ của người quản đốc. Và George, người bạn thân thiết duy nhất của Lennie, bị đẩy vào một quyết định đau lòng nhằm giải thoát anh khỏi số phận bị hành hình bởi đám đông giận dữ.
Bằng lối viết chân phương, cô đọng nhưng sâu sắc, John Steinbeck không chỉ kể lại câu chuyện về tình bạn hiếm hoi giữa hai con người bị xã hội gạt ra ngoài lề, mà còn phản ánh cả một thời đại đầy rẫy những khốn khó, tuyệt vọng và mất mát. Ông dựng nên những nhân vật sống động, mỗi người mang theo một giấc mơ nhỏ nhoi, nhưng luôn bị bóp nghẹt bởi bất công và số phận trớ trêu.
Của Chuột Và Người là bản nhạc u buồn về những con người thấp cổ bé họng trong xã hội Mỹ thời kỳ kinh tế suy thoái. Tác phẩm không chỉ gợi lên sự cảm thương đối với những số phận nhỏ bé mà còn đặt ra câu hỏi về đạo đức, về tình yêu thương, và giới hạn của lòng nhân từ trong một thế giới tàn khốc. Với độ dài vừa phải, nhịp kể dồn dập và kết thúc đau đớn nhưng đầy ám ảnh, cuốn sách đã trở thành một tượng đài văn học không thể bỏ qua, được đưa vào giảng dạy tại nhiều trường học trên khắp thế giới và nhiều lần được chuyển thể thành kịch, phim.
