A Q Chính Truyện là tác phẩm văn học tiêu biểu của nhà văn Lỗ Tấn – cây bút vĩ đại của Trung Quốc hiện đại, người được xem là “linh hồn của cách mạng văn hóa Trung Hoa”. Với ngòi bút châm biếm sắc sảo, cái nhìn hiện thực sâu cay và lòng trắc ẩn đối với thân phận con người, Lỗ Tấn đã xây dựng hình tượng nhân vật A Q như một biểu tượng cho tinh thần tự trào, sự trì trệ và đau thương của tầng lớp nông dân Trung Quốc đầu thế kỷ 20.
Được viết vào năm 1921 và đăng tải từng kỳ trên tạp chí Tân Thanh Niên, A Q Chính Truyện không chỉ là tác phẩm đầu tiên mà còn là một trong những tác phẩm quan trọng nhất trong sự nghiệp văn chương của Lỗ Tấn. Nội dung truyện xoay quanh cuộc đời của A Q – một người nông dân nghèo khổ, thất học, sống lây lất trong làng Cô Trang. A Q là kiểu nhân vật “hèn với giặc, ác với dân”, luôn tự an ủi mình bằng cách “tự thắng lợi tinh thần” mỗi khi bị làm nhục, bị đánh đập hay bị cuộc đời vùi dập.
Lỗ Tấn khắc họa A Q không phải để giễu cợt mà là để phản ánh một căn bệnh xã hội – sự thỏa hiệp, nhu nhược và mê muội của quần chúng trước thời cuộc. Trong khi đất nước đang rơi vào khủng hoảng, xã hội rối ren, thì những người như A Q lại cam chịu, sống trong ảo tưởng chiến thắng, không dám phản kháng và cuối cùng bị nghiền nát dưới bánh xe lịch sử một cách bi thảm. Cái chết của A Q – bị xử tử mà vẫn không hiểu lý do – là lời tố cáo mạnh mẽ nhất của Lỗ Tấn về sự tăm tối trong nhận thức và thân phận của con người dưới chế độ phong kiến bảo thủ và ngu dân.
Dù mang màu sắc châm biếm và phê phán, A Q Chính Truyện cũng đồng thời thể hiện sự xót xa của Lỗ Tấn đối với nhân vật của mình. Ông không miệt thị A Q, mà qua đó lên án những thế lực đã nhào nặn nên một kiểu người như thế: xã hội bất công, giáo dục lạc hậu, sự thờ ơ của người trí thức và sự dửng dưng của cộng đồng.
Ngôn ngữ trong truyện ngắn giản dị, giàu chất dân gian, nhưng lại đầy tính biểu tượng và triết lý. Với dung lượng không lớn, A Q Chính Truyện mang trong mình sức nặng của một bản cáo trạng đối với cả một thời đại. Tác phẩm không chỉ gây tiếng vang lớn trong văn đàn Trung Quốc, mà còn được dịch ra nhiều thứ tiếng và đưa vào giảng dạy tại các trường đại học trên thế giới như một điển hình của văn học phê phán xã hội.
A Q Chính Truyện không chỉ là một câu chuyện về một con người, mà là tấm gương phản chiếu cả một xã hội lạc hậu, trì trệ và đầy mâu thuẫn. Đến nay, hơn một thế kỷ sau ngày ra đời, A Q vẫn còn hiện diện như một biểu tượng – một nhân vật điển hình của số phận con người nhỏ bé giữa dòng chảy lịch sử đầy nghiệt ngã. Đây là tác phẩm mà bất cứ ai quan tâm đến văn học, lịch sử hay con người đều nên đọc ít nhất một lần trong đời.
