Khi Đồng Minh Tháo Chạy là một tác phẩm chính luận – lịch sử đặc sắc của Giáo sư Nguyễn Tiến Hưng, cựu Tổng trưởng Kế hoạch dưới thời Việt Nam Cộng hòa. Cuốn sách mang đến cái nhìn sâu sắc, chân thực và đầy kịch tính về giai đoạn cuối cùng của cuộc chiến tranh Việt Nam, đặc biệt là thời điểm then chốt khi Hoa Kỳ – đồng minh chiến lược của Việt Nam Cộng hòa – quyết định rút lui, bỏ rơi miền Nam giữa lúc tình hình đang nguy ngập.
Dựa trên nguồn tư liệu mật được giải mật từ các kho lưu trữ của Hoa Kỳ, các cuộc đối thoại nội bộ giữa Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ, cùng với những ghi chép cá nhân của chính tác giả trong vai trò một quan chức cấp cao, Khi Đồng Minh Tháo Chạy không chỉ là một bản tường thuật lịch sử, mà còn là lời giải thích lý do vì sao một chính thể đang cầm cự vững vàng lại đột ngột sụp đổ chỉ trong vài tháng đầu năm 1975.
Cuốn sách đặt ra câu hỏi lớn: Vì sao Hoa Kỳ – quốc gia từng đổ vào Việt Nam hàng trăm tỉ đô la và hơn 58.000 sinh mạng – lại từ bỏ cam kết của mình trong giờ phút quyết định? Câu trả lời không đơn giản nằm ở sự mệt mỏi chiến tranh hay áp lực dư luận, mà là cả một chuỗi quyết định chính trị, tính toán chiến lược, sự đổi thay nội bộ trong lòng nước Mỹ, cùng những xung đột quyền lực giữa Tổng thống Nixon, Quốc hội và các phe nhóm đối lập.
Bằng văn phong nghiêm cẩn, súc tích nhưng không kém phần sinh động, Nguyễn Tiến Hưng dựng lại bức tranh toàn cảnh của một thời đoạn lịch sử bi thương: những cuộc vận động ngoại giao tuyệt vọng tại Washington, những lời hứa chưa ráo mực đã bị phản bội, những cố gắng cuối cùng để duy trì viện trợ, và sự bất lực của một chính quyền đang mất dần niềm tin vào chính những người từng sát cánh bên mình. Người đọc sẽ gặp lại những nhân vật lịch sử như Nixon, Kissinger, Ford, Thiệu… không chỉ qua báo chí mà trong các tài liệu gốc, thư tín và các cuộc đối thoại chưa từng công bố.
Khi Đồng Minh Tháo Chạy không nhằm mục đích chỉ trích hay ca ngợi bất kỳ bên nào, mà là nỗ lực công bằng để hiểu rõ hơn về một thất bại lịch sử – không chỉ của miền Nam Việt Nam mà còn của chính sách đối ngoại Mỹ trong Chiến tranh Lạnh. Tác phẩm cũng là lời nhắc nhở sâu sắc về cái giá của sự phụ thuộc chính trị, sự ngây thơ trong ngoại giao và hậu quả của việc đặt vận mệnh quốc gia vào tay người khác.
Dành cho những ai quan tâm đến lịch sử chiến tranh Việt Nam, quan hệ Việt – Mỹ, hoặc những người đi tìm lời giải cho các biến cố địa chính trị, Khi Đồng Minh Tháo Chạy là cuốn sách không thể bỏ qua. Nó không chỉ làm sáng tỏ quá khứ, mà còn gợi mở nhiều suy nghĩ cho hiện tại và tương lai, khi bài học về lòng tin, chủ quyền và tự lực vẫn còn nguyên tính thời sự.
