Chim Én Bay của Nguyễn Trí Huân là một tác phẩm giàu tính nhân văn, khai thác những lát cắt sâu sắc về chiến tranh, hòa bình và thân phận con người trong những biến động dữ dội của lịch sử. Nhà văn không chỉ tái hiện một giai đoạn đầy khói lửa mà còn khắc họa tinh tế tâm hồn và số phận của những con người sống giữa ranh giới mong manh của sự sống và cái chết, giữa lý tưởng và mất mát. Tác phẩm mang âm hưởng của một bản hùng ca nhưng cũng đậm chất trữ tình, khiến người đọc vừa tự hào vừa day dứt.
Câu chuyện xoay quanh những nhân vật bình thường nhưng được đặt trong hoàn cảnh phi thường, nơi mà mỗi lựa chọn đều phải trả giá bằng mồ hôi, máu và đôi khi là cả mạng sống. Hình ảnh chim én – biểu tượng của sự tự do, bền bỉ và hy vọng – được tác giả sử dụng như một sợi chỉ đỏ xuyên suốt, ẩn chứa khát vọng bay lên khỏi những tàn khốc để hướng tới một bầu trời yên bình. Các nhân vật không chỉ là những chiến sĩ can trường trên chiến trường mà còn là những con người với đầy đủ cảm xúc đời thường: tình yêu, tình bạn, nỗi sợ hãi, những phút yếu lòng và cả sự hy sinh cao cả.
Nguyễn Trí Huân khéo léo đan xen hiện thực khốc liệt của chiến tranh với những khoảnh khắc đời thường giản dị, giúp bức tranh toàn cảnh vừa có chiều sâu lịch sử vừa gần gũi, dễ đồng cảm. Người đọc bắt gặp trong tác phẩm không khí khẩn trương của những nhiệm vụ quan trọng, những trận đánh nghẹt thở, xen lẫn với các cuộc trò chuyện ấm áp bên bếp lửa, những ánh mắt chan chứa niềm tin, hay giọt nước mắt tiễn biệt đồng đội. Sự đối lập này càng làm nổi bật giá trị của hòa bình và ý nghĩa của từng sinh mạng.
Bằng giọng văn vừa mạnh mẽ vừa mềm mại, tác giả không sa vào lối kể khô khan hay chỉ chăm chú vào chi tiết trận mạc, mà chú trọng khắc họa tâm lý nhân vật và những biến chuyển tinh tế trong nội tâm. Mỗi nhân vật, dù lớn hay nhỏ, đều mang một câu chuyện riêng, góp phần tạo nên bức tranh đa thanh, đa sắc. Những đoạn miêu tả thiên nhiên trong Chim Én Bay vừa là phông nền vừa là tiếng vọng, làm dịu bớt sự dữ dội, đồng thời mở ra một chiều cảm xúc sâu lắng.
Tác phẩm không chỉ là hồi ức về một thời chiến tranh mà còn là lời nhắc nhở về sự kiên cường, niềm tin và khát vọng sống. Hình ảnh những cánh chim én bay qua bom đạn, vượt qua màn đêm để tìm đến ánh sáng, chính là ẩn dụ đẹp đẽ cho tinh thần bất khuất của con người Việt Nam. Chim Én Bay vì thế không chỉ chạm đến tâm trí mà còn lắng sâu vào trái tim người đọc, để lại dư âm về sức mạnh của lòng dũng cảm và ý nghĩa của tự do.
