Binh Thư Yếu Lược của Trần Hưng Đạo là một tác phẩm quân sự kinh điển của Việt Nam, được xem là đỉnh cao của trí tuệ chiến lược và tinh thần yêu nước trong thời đại phong kiến. Đây không chỉ là một cuốn sách về nghệ thuật chiến tranh, mà còn là sự kết tinh của kinh nghiệm thực tiễn, triết lý nhân sinh và tư tưởng chính trị sâu sắc của vị anh hùng dân tộc từng ba lần đánh bại quân Nguyên – Mông lừng danh thế giới.
Tác phẩm được biên soạn dựa trên tinh hoa của binh pháp phương Đông, đặc biệt là tư tưởng của Tôn Tử binh pháp, Ngô Tử, Tư Mã pháp, cùng nhiều trước tác quân sự khác của Trung Hoa cổ đại. Tuy nhiên, điểm độc đáo của Binh Thư Yếu Lược nằm ở chỗ Hưng Đạo Đại Vương – Trần Quốc Tuấn không sao chép mà sáng tạo, điều chỉnh những nguyên lý đó sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của Đại Việt – một quốc gia nhỏ nhưng kiên cường, thường xuyên phải chống lại những kẻ thù hùng mạnh hơn nhiều lần.
Nội dung sách tập trung vào các vấn đề cốt lõi của nghệ thuật quân sự: từ tổ chức quân đội, huấn luyện binh sĩ, cách chọn tướng, bố trí doanh trại, sử dụng gián điệp, đến chiến lược đánh – giữ, công – thủ, tiến – thoái. Từng chương đều thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của một nhà cầm quân hiểu sâu lòng người, biết lấy “trí” làm gốc, “nhân” làm phương, và “nghĩa” làm sức mạnh tinh thần của toàn quân. Trần Hưng Đạo cho rằng muốn thắng trận không chỉ cần mưu lược mà phải biết dùng người, hiểu thời thế và quan trọng nhất là giữ được lòng dân – yếu tố quyết định vận mệnh quốc gia.
Binh Thư Yếu Lược không chỉ mang giá trị về quân sự mà còn chứa đựng tư tưởng đạo đức và nhân văn sâu sắc. Trong từng lời dạy, người đọc cảm nhận được tinh thần trách nhiệm của một vị tướng đối với đất nước, lòng nhân nghĩa với binh sĩ, và khát vọng hòa bình của một người thấu hiểu nỗi đau chiến tranh. Chính vì vậy, tác phẩm không chỉ là tài liệu huấn luyện quân đội mà còn là di sản tinh thần, phản ánh trí tuệ và bản lĩnh của dân tộc Việt Nam trong thời đại giữ nước.
Cho đến nay, Binh Thư Yếu Lược vẫn được xem là một cột mốc quan trọng trong lịch sử tư tưởng quân sự Việt Nam. Dù ra đời cách đây hàng thế kỷ, những nguyên tắc mà Trần Hưng Đạo nêu ra – về lãnh đạo, tổ chức, chiến lược và nhân tâm – vẫn còn nguyên giá trị trong thời hiện đại. Đây là cuốn sách không chỉ dành cho người nghiên cứu quân sự, mà còn cho bất kỳ ai quan tâm đến nghệ thuật lãnh đạo, tư duy chiến lược và sức mạnh của trí tuệ Việt.
