Lược Sử Tôn Giáo của Richard Holloway là một tác phẩm súc tích và sâu sắc, giúp người đọc nhìn lại toàn cảnh hành trình phát triển của các tôn giáo lớn trong lịch sử nhân loại – từ thời cổ đại đến thế giới hiện đại đa niềm tin ngày nay. Cuốn sách không phải là bản tường thuật giáo lý hay thần học, mà là một cái nhìn toàn diện và nhân bản về cách con người đi tìm ý nghĩa trong vũ trụ, đối mặt với nỗi sợ hãi, và khát khao được lý giải sự tồn tại của chính mình.
Với giọng văn bình dị nhưng sắc bén, Richard Holloway – một cựu giám mục đồng thời là nhà tư tưởng nhân văn – không viết như một người truyền đạo, mà như một người quan sát, người kể chuyện. Ông đưa người đọc quay về thuở con người còn tin rằng mọi hiện tượng tự nhiên đều do thần linh chi phối. Từ niềm tin nguyên thủy ấy, những tôn giáo đầu tiên ra đời, giúp con người có điểm tựa tinh thần và trật tự xã hội. Holloway mô tả quá trình hình thành các tôn giáo lớn như Ấn Độ giáo, Do Thái giáo, Phật giáo, Kitô giáo và Hồi giáo, đồng thời chỉ ra cách chúng phản ứng trước thời gian, biến đổi và thích nghi qua từng thời kỳ.
Điểm nổi bật của Lược Sử Tôn Giáo nằm ở khả năng dung hòa giữa lý trí và lòng trắc ẩn. Tác giả không đứng về bất kỳ tín ngưỡng nào, mà luôn đặt câu hỏi: vì sao con người cần tôn giáo, và tôn giáo đã giúp hay cản trở chúng ta ra sao trên con đường hướng đến sự hiểu biết và khoan dung? Holloway cho rằng tôn giáo vừa là ánh sáng soi đường, vừa có thể trở thành bóng tối khi bị con người lợi dụng cho quyền lực hay chiến tranh. Những trang viết của ông về các cuộc Thập Tự Chinh, Cải Cách, và những xung đột tôn giáo hiện đại vừa chân thực vừa đau đớn, khiến người đọc nhận ra cái giá của niềm tin mù quáng.
Tuy vậy, cuốn sách không hề bi quan. Holloway khẳng định rằng dù tôn giáo có thay đổi hay phai nhạt, nhu cầu tìm kiếm ý nghĩa vẫn là phần cốt lõi trong con người. Tôn giáo, theo ông, là tấm gương phản chiếu tâm hồn – nơi con người thể hiện khát vọng được kết nối với điều thiêng liêng, dù đó là Thượng đế, tự nhiên hay tình thương.
Tác phẩm cũng gợi mở cho người đọc một thái độ sống mới: không cần phải tin vào một đấng siêu nhiên mới có thể sống tốt, mà điều quan trọng là biết trân trọng lòng nhân ái, bao dung và sự thật. Chính vì vậy, Lược Sử Tôn Giáo không chỉ dành cho người tin đạo, mà còn cho những ai đang tìm kiếm tri thức và sự thấu hiểu giữa các nền văn hóa.
Với văn phong giản dị, chặt chẽ và thấm đẫm tinh thần triết học, Richard Holloway đã viết nên một cuốn sách mang tính khai sáng hiếm có. Lược Sử Tôn Giáo không áp đặt, không giáo điều – nó chỉ mời gọi người đọc bước vào cuộc hành trình của tư tưởng, để hiểu rằng dù đi theo con đường nào, đích đến cuối cùng của mọi tôn giáo vẫn là lòng nhân và sự thấu cảm giữa con người với con người.
