Tư Tưởng Triết Học Trung Quốc của tác giả Ôn Hải Minh, nằm trong bộ Nhân Văn Trung Quốc, là một khảo cứu sâu sắc về hành trình tư tưởng triết học của dân tộc Trung Hoa từ thời cổ đại đến hiện đại. Cuốn sách không chỉ trình bày tiến trình phát triển của các học phái lớn như Nho, Đạo, Pháp, Mặc, mà còn chỉ ra cách những tư tưởng ấy đã hình thành nên bản sắc văn hóa, nhân sinh quan và nền tảng đạo lý của xã hội Trung Quốc qua hàng nghìn năm lịch sử.
🇻🇳 Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam!
Ngay từ phần mở đầu, Ôn Hải Minh đã đặt ra câu hỏi trọng yếu: điều gì làm nên đặc tính riêng biệt của triết học Trung Hoa so với triết học phương Tây? Ông cho rằng triết học Trung Quốc không đi theo con đường thuần lý luận, mà hướng đến sự hòa hợp giữa con người và vũ trụ, giữa đạo lý và đời sống thực tiễn. Chính vì thế, “triết” ở đây không chỉ là suy tưởng trừu tượng mà là “đạo sống” – một cách tồn tại nhân văn, gắn liền với xã hội và tự nhiên.
Cuốn sách lần lượt giới thiệu các dòng tư tưởng lớn bắt đầu từ thời Tiên Tần – thời kỳ rực rỡ của Bách Gia Chư Tử. Nho gia với Khổng Tử, Mạnh Tử nhấn mạnh đạo lý nhân nghĩa, trật tự và giáo hóa con người; Đạo gia với Lão Tử, Trang Tử hướng đến sự tự nhiên, tự do của tinh thần; Pháp gia đặt trọng tâm vào quản trị bằng luật pháp và quyền lực; còn Mặc gia đề cao bác ái và tiết kiệm. Ôn Hải Minh không chỉ liệt kê học thuyết, mà còn phân tích mối quan hệ giữa chúng, cho thấy triết học Trung Quốc là một mạng lưới đối thoại không ngừng giữa “đạo” và “pháp”, giữa “tâm” và “vật”.
Tác giả dành nhiều tâm huyết cho việc diễn giải tư tưởng của các triết gia thời Hán, Đường, Tống, Minh – những giai đoạn mà triết học Trung Hoa đạt đến độ tinh tế. Đặc biệt, sự xuất hiện của Tống Nho với các nhà tư tưởng như Chu Hi, Trình Di, Trình Hạo đã tạo ra một hệ thống lý học sâu sắc, dung hòa yếu tố đạo đức và vũ trụ luận. Sang đến thời Minh, Vương Dương Minh với học thuyết “tâm tức lý” mở ra kỷ nguyên của triết học nội tâm, nhấn mạnh sức mạnh tự tu dưỡng của con người – một tư tưởng vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến tận ngày nay.
Một phần quan trọng của Tư Tưởng Triết Học Trung Quốc là sự phân tích sự tương tác giữa tư tưởng truyền thống và triết học phương Tây trong thời cận – hiện đại. Khi Trung Quốc bước vào thời kỳ biến động đầu thế kỷ XX, triết học không còn chỉ là lĩnh vực học thuật, mà trở thành công cụ phản tỉnh và đổi mới xã hội. Ôn Hải Minh trình bày rõ cách các nhà tư tưởng như Lương Khải Siêu, Hồ Thích, và Phùng Hữu Lan đã tìm cách kết hợp tinh thần duy lý phương Tây với căn cốt nhân văn Á Đông, từ đó mở đường cho triết học Trung Hoa hiện đại phát triển theo hướng hội nhập nhưng vẫn giữ bản sắc.
Phần cuối của tác phẩm mang đậm chất suy tưởng. Ôn Hải Minh cho rằng triết học Trung Quốc, qua hàng nghìn năm, luôn xoay quanh một trục chính – “đạo của con người trong vũ trụ”. Dù là Nho, Đạo hay Phật, tất cả đều hướng tới sự an hòa giữa cái tôi và thế giới, giữa lý trí và lòng nhân, giữa quyền lực và đạo đức. Ông nhấn mạnh, hiểu triết học Trung Hoa không chỉ là hiểu lịch sử tư tưởng, mà là hiểu linh hồn của cả nền văn minh.
Với giọng văn trang nhã, phân tích mạch lạc và chiều sâu học thuật đáng kể, Tư Tưởng Triết Học Trung Quốc không chỉ dành cho những người nghiên cứu, mà còn là cuốn sách mở ra con đường suy ngẫm cho bất cứ ai muốn hiểu vì sao dân tộc Trung Hoa – qua bao biến động – vẫn giữ được một hệ giá trị sống bền vững, hài hòa và đậm tính nhân văn.
