Nhà Ở Trung Quốc của Đơn Đức Khải, thuộc bộ sách Nhân văn Trung Quốc, là một chuyên khảo công phu về lịch sử, triết lý và nghệ thuật của kiến trúc nhà ở trong nền văn minh Trung Hoa. Cuốn sách không chỉ trình bày sự tiến hóa của hình thức nhà ở qua các thời kỳ, mà còn khám phá cách con người Trung Quốc gửi gắm tư tưởng sống, đạo lý và mối quan hệ xã hội vào trong từng không gian sinh hoạt.
🇻🇳 Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam!
Ở phần mở đầu, tác giả khẳng định rằng ngôi nhà đối với người Trung Hoa không chỉ là nơi trú ngụ, mà là trung tâm của đời sống tinh thần – nơi hội tụ của gia đình, truyền thống và đạo lý. Trong xã hội nông nghiệp cổ truyền, nhà ở là biểu tượng của sự ổn định, thịnh vượng và gắn kết huyết thống. Mỗi ngôi nhà, dù là của nông dân hay quý tộc, đều phản ánh rõ rệt vị thế xã hội, địa lý vùng miền và triết lý nhân sinh của chủ nhân.
Đơn Đức Khải dành phần lớn cuốn sách để mô tả đặc điểm cấu trúc và phong cách của các loại hình nhà ở truyền thống: từ tứ hợp viện ở Bắc Kinh, nhà sanh cư ở Giang Nam, đến nhà đất Tulou của người Phúc Kiến hay nhà sàn vùng Tây Nam. Tác giả chỉ ra rằng, dù đa dạng về hình thức, tất cả đều tuân theo nguyên tắc phong thủy và triết học âm dương. Hướng nhà, bố cục sân, vị trí bếp, phòng thờ, thậm chí cả cây trồng trong vườn đều được cân nhắc kỹ lưỡng để đạt sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên.
Cuốn sách cũng đi sâu vào khía cạnh xã hội và văn hóa của kiến trúc nhà ở. Trong ngôi nhà Trung Hoa, mối quan hệ gia đình được thể hiện rõ qua cách bố trí không gian: gian chính dành cho trưởng bối, các gian phụ cho con cháu, sân trong là nơi gặp gỡ, tổ chức lễ nghi. Tác giả cho rằng chính mô hình không gian ấy đã nuôi dưỡng đạo hiếu, tinh thần tôn ti và gắn bó cộng đồng – những giá trị cốt lõi của văn hóa Trung Hoa.
Khi bước sang thời cận – hiện đại, Nhà Ở Trung Quốc ghi lại sự thay đổi mạnh mẽ của mô hình nhà ở dưới tác động của đô thị hóa và công nghiệp hóa. Các khu tập thể, nhà cao tầng và khu chung cư mọc lên thay thế dần các ngôi nhà cổ, tạo nên một diện mạo mới cho xã hội. Tuy nhiên, Đơn Đức Khải vẫn nhận thấy trong kiến trúc đương đại, nhiều yếu tố truyền thống đang được tái sinh – như không gian mở, sân vườn nhỏ, hoặc cấu trúc hướng nội – minh chứng cho nỗ lực bảo tồn linh hồn văn hóa trong thời đại hiện đại hóa nhanh chóng.
Phần cuối cuốn sách bàn về mối quan hệ giữa nhà ở và con người trong kỷ nguyên mới. Tác giả cho rằng, dù vật chất thay đổi, nhu cầu sâu xa của con người vẫn là tìm kiếm cảm giác “an cư” – sự yên bình và gắn kết. Vì vậy, bảo tồn kiến trúc truyền thống không chỉ là giữ lại hình thức, mà là gìn giữ tinh thần sống và trí tuệ tổ tiên.
Nhà Ở Trung Quốc là một tác phẩm giàu tính nhân văn và học thuật, giúp người đọc hiểu rằng đằng sau từng viên ngói, từng sân nhỏ của ngôi nhà Trung Hoa là cả một triết lý về con người, gia đình và vũ trụ – một di sản sống động của văn minh phương Đông.
