Bản Thiết Kế Vĩ Đại của Stephen Hawking, được viết cùng nhà vật lý Leonard Mlodinow, là một trong những công trình quan trọng nhất trong việc trình bày tư tưởng vũ trụ học hiện đại cho công chúng. Cuốn sách không chỉ tìm cách trả lời câu hỏi “vũ trụ được hình thành như thế nào”, mà còn dấn sâu vào câu hỏi lớn hơn, mang tính triết học: “vì sao có vũ trụ này thay vì không có gì cả?” – một câu hỏi mà nhân loại đã trăn trở suốt hàng ngàn năm.
Ngay từ những trang đầu, Bản Thiết Kế Vĩ Đại đã khẳng định rằng khoa học ngày nay đủ sức giải thích sự ra đời và vận hành của vũ trụ mà không cần đến sự can thiệp của bất kỳ đấng sáng tạo siêu nhiên nào. Bằng cách trình bày các khái niệm như thuyết lượng tử, thuyết tương đối và đặc biệt là lý thuyết M – một dạng tổng quát của thuyết dây – Hawking và Mlodinow đưa ra giả thuyết rằng vũ trụ có thể tự sinh ra từ “hư vô” nhờ các quy luật vật lý. Ở đó, trọng lực và cơ học lượng tử là những yếu tố đủ để tạo ra và duy trì mọi thứ mà chúng ta thấy ngày nay.
Tác phẩm không chỉ nói về khoa học thuần túy mà còn gợi mở cách nhìn mới về vai trò của con người trong vũ trụ. Hawking cho rằng việc hiểu được “bản thiết kế” của vũ trụ cũng là cách con người hiểu được chính mình – một sinh vật nhỏ bé nhưng có khả năng nhận thức những quy luật chi phối toàn bộ tồn tại. Ông viết với niềm tin rằng tri thức khoa học không làm giảm đi vẻ huyền diệu của vũ trụ, mà ngược lại, càng khiến ta thêm kinh ngạc và tôn trọng nó.
Với văn phong rõ ràng, logic và sức cuốn hút hiếm thấy trong thể loại khoa học phổ thông, Bản Thiết Kế Vĩ Đại là một cuốn sách giúp người đọc bước vào thế giới của tư duy vật lý hiện đại mà không cảm thấy nặng nề hay khô khan. Nó là sự giao thoa giữa khoa học, triết học và trí tưởng tượng, mở ra cái nhìn mới về nguồn gốc của vũ trụ – nơi không có bàn tay thần linh, mà chỉ có những định luật tự nhiên vận hành một cách hoàn hảo đến mức con người gọi đó là “vĩ đại”.
