Gen: Lịch Sử Và Tương Lai Của Nhân Loại của Siddhartha Mukherjee là một công trình đồ sộ, vừa mang tính khoa học, vừa chan chứa chiều sâu nhân văn, giúp người đọc tiếp cận một trong những lĩnh vực phức tạp và hấp dẫn nhất của tri thức hiện đại: di truyền học. Tác phẩm không chỉ trình bày lịch sử hình thành và phát triển của khái niệm “gen”, mà còn gợi mở những câu hỏi lớn lao về bản chất con người, đạo đức và tương lai khi chúng ta ngày càng có khả năng can thiệp vào chính mã di truyền của mình.
Mukherjee mở đầu hành trình bằng việc quay lại với Gregor Mendel, cha đẻ của di truyền học hiện đại, và những thí nghiệm tưởng như giản dị trên cây đậu. Từ đó, ông dẫn dắt người đọc đi qua những bước ngoặt lịch sử: sự phát hiện cấu trúc xoắn kép của DNA bởi Watson và Crick, cuộc chạy đua giải mã bộ gen người, và những bước tiến thần kỳ của công nghệ chỉnh sửa gen như CRISPR. Mỗi phát minh, mỗi cột mốc đều được kể lại vừa sinh động vừa sâu sắc, khiến người đọc không cảm thấy khô khan, mà như đang theo dõi một cuốn biên niên sử đầy kịch tính về cuộc khám phá lớn nhất của nhân loại.
Điểm đáng chú ý là tác giả luôn đặt những câu chuyện khoa học trong bối cảnh nhân văn rộng lớn. Ông không chỉ bàn về gen như một đối tượng thuần túy sinh học, mà còn soi chiếu nó với đời sống, bệnh tật, tính cách, và cả khát vọng tìm kiếm ý nghĩa. Mukherjee cũng lồng ghép những câu chuyện cá nhân, đặc biệt về căn bệnh tâm thần trong gia đình mình, để cho thấy gen không phải là một khái niệm xa vời, mà hiện hữu trong từng số phận, từng gia đình, từng quyết định mang tính đạo đức mà nhân loại phải đối diện.
Một chủ đề xuyên suốt của Gen: Lịch Sử Và Tương Lai Của Nhân Loại là sự căng thẳng giữa tri thức và quyền lực. Nếu hiểu được mã gen, con người có thể chữa trị những căn bệnh nan y, kéo dài tuổi thọ, thậm chí thiết kế nên thế hệ mới với đặc điểm mong muốn. Nhưng đồng thời, điều đó cũng đặt ra nguy cơ lạm dụng, phân biệt, và làm biến dạng khái niệm về nhân tính. Mukherjee liên tục đặt ra những câu hỏi: Liệu chúng ta có quyền thay đổi bản chất con người? Liệu việc “chỉnh sửa” có dẫn đến một xã hội bất bình đẳng mới, nơi gen trở thành công cụ phân tầng?
Lối viết của Siddhartha Mukherjee vừa bác học, vừa tràn đầy chất thơ. Ông có khả năng biến những thuật ngữ sinh học phức tạp thành những câu chuyện dễ hiểu, gần gũi, nhưng vẫn giữ được chiều sâu khoa học. Chính sự kết hợp này đã khiến cuốn sách trở thành một trong những tác phẩm khoa học phổ thông xuất sắc nhất của thế kỷ 21, được đánh giá ngang hàng với Lược Sử Thời Gian của Stephen Hawking hay Nguồn Gốc Các Loài của Charles Darwin trong việc định hình cách nhân loại nhìn nhận chính mình.
Gen: Lịch Sử Và Tương Lai Của Nhân Loại không chỉ là một cuốn sách khoa học, mà còn là lời nhắc nhở đầy tính triết học: trong từng tế bào của chúng ta ẩn chứa một bản đồ của quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Và việc ta lựa chọn sử dụng tri thức này như thế nào sẽ quyết định vận mệnh của nhân loại trong thế kỷ tới.
