Người Nhạc Sỹ Mù của V. Korolenko là một tác phẩm giàu chất nhân văn của văn học Nga cuối thế kỷ XIX, kể về hành trình trưởng thành nội tâm của một con người sinh ra trong bóng tối nhưng luôn khao khát chạm tới ánh sáng tinh thần. Truyện không tập trung vào bi kịch thể xác đơn thuần, mà đào sâu vào những xung đột tâm lý, sự đấu tranh giữa tuyệt vọng và hy vọng, giữa cảm giác bị loại trừ và khát vọng hòa nhập với đời sống con người.
Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Pyotr Popelsky, một cậu bé mù bẩm sinh sinh ra trong gia đình điền chủ khá giả. Ngay từ khi chào đời, Pyotr đã được bao bọc trong sự yêu thương và lo lắng thái quá của những người xung quanh, đặc biệt là người mẹ. Chính tình thương ấy, dù xuất phát từ thiện ý, lại vô tình tạo nên một bức tường ngăn cách Pyotr với thế giới, khiến cậu sớm cảm nhận được sự khác biệt và cô độc của bản thân. Pyotr không nhìn thấy ánh sáng, nhưng lại rất nhạy cảm với âm thanh, cảm xúc và những rung động tinh tế của cuộc sống.
Tuổi thơ của Pyotr là chuỗi ngày giằng co giữa hai thái cực: một bên là sự che chở êm đềm, một bên là nỗi hoang mang trước thế giới rộng lớn mà cậu không thể “nhìn” thấy. Cậu dần ý thức được khiếm khuyết của mình không chỉ nằm ở đôi mắt, mà còn ở cách cậu bị đối xử như một sinh thể yếu ớt, cần được bảo vệ khỏi mọi va chạm. Điều này nuôi dưỡng trong Pyotr một nỗi buồn âm thầm, đôi khi biến thành sự phản kháng nội tâm và cảm giác vô nghĩa của sự tồn tại.
Bước ngoặt quan trọng trong đời Pyotr đến từ âm nhạc. Khả năng cảm thụ âm thanh đặc biệt giúp cậu tìm thấy một ngôn ngữ để giao tiếp với thế giới. Âm nhạc không chỉ là niềm an ủi, mà trở thành con đường giúp Pyotr khẳng định bản thân, thoát khỏi vai trò của một “kẻ tàn tật đáng thương”. Khi chơi đàn, Pyotr không còn là người mù; cậu là một tâm hồn đang nói, đang chia sẻ, đang sống trọn vẹn bằng xúc cảm. Âm nhạc giúp cậu nhận ra rằng giá trị con người không phụ thuộc vào sự toàn vẹn thể xác, mà nằm ở khả năng cảm nhận và sáng tạo.
Bên cạnh Pyotr là những nhân vật phụ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thế giới tinh thần của cậu. Người chú Maksim, từng trải và nghiêm khắc, đại diện cho quan điểm sống thực tế và rắn rỏi. Maksim không ru ngủ Pyotr bằng sự thương hại, mà khuyến khích cậu đối diện với cuộc đời như nó vốn có, kể cả những cay đắng. Trái ngược với mẹ Pyotr, chú Maksim tin rằng chỉ khi trải nghiệm đau khổ, con người mới có thể trưởng thành thực sự. Sự đối lập trong cách yêu thương giữa hai người lớn này tạo nên nền tảng cho cuộc đấu tranh nội tâm của Pyotr.
Một nhân vật khác mang ý nghĩa biểu tượng là cô gái mà Pyotr đem lòng yêu. Tình cảm này không chỉ là rung động lãng mạn, mà còn là phép thử cho lòng tự trọng và khả năng hòa nhập xã hội của Pyotr. Qua tình yêu, cậu vừa cảm nhận được niềm hạnh phúc sâu sắc, vừa đối diện với nỗi sợ bị bỏ rơi, bị xem là kẻ khiếm khuyết. Chính những cảm xúc phức tạp ấy buộc Pyotr phải tự xác định vị trí của mình trong thế giới con người.
Người Nhạc Sỹ Mù là câu chuyện về hành trình tìm kiếm ý nghĩa sống, nơi bóng tối không bị xem là lời nguyền tuyệt đối. Korolenko không lý tưởng hóa nỗi đau, nhưng cũng không để nó trở thành điểm kết thúc. Tác phẩm khẳng định rằng con người chỉ thực sự sống khi dám bước ra khỏi sự che chở an toàn, chấp nhận va chạm với cuộc đời và biến nỗi bất hạnh thành sức mạnh tinh thần. Đây là một cuốn sách lặng lẽ mà sâu sắc, để lại dư âm dài lâu về lòng can đảm, nhân phẩm và khả năng vượt lên số phận của con người.
