Kinh Thánh Của Một Người của Cao Hành Kiện là một tiểu thuyết lớn mang tính tự truyện – triết luận, nơi văn chương trở thành không gian để con người đối diện với ký ức, quyền lực và sự cô độc của chính mình. Không đi theo lối kể chuyện tuyến tính hay cốt truyện kịch tính, tác phẩm được xây dựng như một dòng ý thức đứt đoạn, đan xen giữa hồi ức cá nhân và lịch sử tập thể, giữa cái “tôi” bị chia tách và nỗ lực tìm kiếm tự do tinh thần.
Cuốn tiểu thuyết đặt nền trên trải nghiệm sống của một trí thức Trung Quốc trong thế kỷ XX, giai đoạn đầy biến động với chiến tranh, cách mạng và những cuộc thanh trừng tư tưởng. Tuy nhiên, Kinh Thánh Của Một Người không nhằm tái hiện lịch sử theo nghĩa biên niên, mà đi sâu vào tác động của lịch sử lên đời sống nội tâm con người. Những gì được kể không chỉ là sự kiện đã xảy ra, mà là cách chúng in dấu lên ký ức, làm méo mó nhận thức, tạo ra nỗi sợ và buộc con người phải liên tục tự kiểm duyệt chính mình.
Một đặc điểm nổi bật của tác phẩm là cách Cao Hành Kiện sử dụng đại từ và điểm nhìn. Cái “tôi”, “anh”, “hắn” thay phiên xuất hiện, như thể nhân vật đang tách mình ra để quan sát, thẩm vấn và chất vấn chính bản thân. Sự phân mảnh ấy phản ánh trạng thái tinh thần của con người sống dưới áp lực ý thức hệ, nơi việc giữ gìn bản ngã trở thành một cuộc đấu tranh âm thầm nhưng khốc liệt. Nhân vật không tìm cách biện minh hay tô hồng quá khứ, mà chấp nhận đối diện với sự hèn nhát, thỏa hiệp và im lặng của chính mình.
Kinh Thánh Của Một Người không phải là bản cáo trạng ồn ào, mà là lời tự thú lạnh lẽo. Cao Hành Kiện không dựng mình vào vai nạn nhân thuần túy, cũng không chọn giọng điệu phẫn nộ. Ông viết với sự tỉnh táo đến khắc nghiệt, cho thấy cái ác không chỉ tồn tại trong bộ máy quyền lực, mà còn len lỏi vào từng cá nhân thông qua nỗi sợ và khát vọng được tồn tại an toàn. Chính sự thẳng thắn này khiến tác phẩm mang sức nặng đạo đức đặc biệt.
Bên cạnh lớp nội dung chính trị – lịch sử, cuốn sách còn là hành trình truy tìm tự do cá nhân. Với Cao Hành Kiện, tự do không đến từ việc đứng về một lập trường đối kháng nào, mà từ khả năng giữ khoảng cách với mọi hệ thống tư tưởng áp đặt. Văn chương, trong Kinh Thánh Của Một Người, không phục vụ cho tuyên truyền hay phản kháng trực diện, mà là phương tiện để cá nhân tự cứu lấy mình khỏi sự xóa nhòa tinh thần.
Văn phong của tác phẩm khô, lạnh, tiết chế cảm xúc nhưng giàu chiều sâu. Không có những đoạn cao trào rõ rệt, không có kết cấu dễ nắm bắt, cuốn sách đòi hỏi người đọc phải kiên nhẫn và sẵn sàng bước vào một không gian tư duy nhiều khoảng trống. Chính những khoảng trống ấy buộc người đọc suy ngẫm, đối chiếu và tự vấn về mối quan hệ giữa cá nhân và lịch sử.
Kinh Thánh Của Một Người là một tác phẩm không dễ đọc, nhưng cần thiết đối với những ai quan tâm đến số phận con người trong thế kỷ đầy bạo lực ý thức hệ. Đây không phải là cuốn sách mang lại sự an ủi, mà là một văn bản buộc người đọc nhìn thẳng vào những vùng tối của ký ức và trách nhiệm cá nhân. Trong thế giới của Cao Hành Kiện, tự do không phải món quà được ban phát, mà là lựa chọn đau đớn mà mỗi con người phải tự mình trả giá để giành lấy.
