Tôn Tử Binh Pháp do Thi Đạt Chí dịch là một bản dịch có ảnh hưởng rộng rãi, góp phần đưa tác phẩm quân sự cổ điển này đến gần hơn với độc giả Việt Nam hiện đại. Không chỉ là một cuốn sách bàn về chiến tranh, Tôn Tử Binh Pháp từ lâu đã được xem như một công trình triết học về xung đột, quyền lực, mưu lược và nghệ thuật xử lý tình huống trong mọi lĩnh vực của đời sống con người.
Ra đời cách đây hơn hai nghìn năm, Tôn Tử Binh Pháp gồm mười ba thiên, trình bày những nguyên lý cốt lõi về chiến tranh như lập kế hoạch, dùng binh, địa hình, gián điệp, tinh thần quân đội và vai trò của người cầm quân. Điều khiến tác phẩm vượt khỏi giới hạn của một binh thư cổ là cách Tôn Tử nhìn chiến tranh không thuần túy như hành vi bạo lực, mà như một cuộc đấu trí, nơi chiến thắng cao nhất là chiến thắng không cần giao chiến. Tư duy ấy khiến cuốn sách giữ được giá trị bền bỉ trong nhiều thế kỷ.
Bản dịch của Thi Đạt Chí được đánh giá cao ở tính mạch lạc và chú trọng tinh thần nguyên bản. Thay vì diễn giải cầu kỳ hay hiện đại hóa quá mức, người dịch giữ cho văn phong ngắn gọn, súc tích, phản ánh đúng tính cô đọng và hàm súc của nguyên tác. Những câu chữ tưởng như đơn giản nhưng hàm chứa nhiều tầng ý nghĩa, buộc người đọc phải suy ngẫm và liên hệ với hoàn cảnh cụ thể, thay vì tiếp nhận một cách thụ động.
Một điểm quan trọng trong Tôn Tử Binh Pháp là cách nhìn về con người và hoàn cảnh. Tôn Tử không tin vào những công thức bất biến. Ông nhấn mạnh yếu tố linh hoạt, thích ứng và khả năng đọc tình thế. Chiến tranh, theo ông, là lĩnh vực của biến hóa; người giỏi không phải là kẻ mạnh nhất, mà là kẻ hiểu rõ mình, hiểu rõ đối phương và biết tận dụng thời cơ. Chính tư duy này khiến tác phẩm được ứng dụng rộng rãi trong quản trị, kinh doanh, ngoại giao và cả đời sống cá nhân.
Qua bản dịch của Thi Đạt Chí, người đọc dễ nhận ra chiều sâu triết lý phương Đông trong tác phẩm. Những khái niệm như “thế”, “hư – thực”, “chính – kỳ” không chỉ là thuật ngữ quân sự, mà là cách nhìn tổng thể về sự vận động của thế giới. Sức mạnh không nằm ở đối đầu trực diện, mà ở khả năng tạo thế, dẫn dắt và khiến đối phương rơi vào thế bất lợi ngay từ trước khi xung đột xảy ra.
Tôn Tử Binh Pháp cũng là một cuốn sách về trách nhiệm. Người cầm quân phải biết tiết chế bạo lực, cân nhắc hậu quả và coi chiến tranh là lựa chọn cuối cùng. Tư tưởng “binh giả, quốc chi đại sự” cho thấy chiến tranh không bao giờ là trò chơi, mà là vấn đề sinh tử của quốc gia và con người. Cách nhìn này khiến tác phẩm giữ được tính nhân văn, dù bàn về một lĩnh vực khắc nghiệt.
Với bản dịch của Thi Đạt Chí, Tôn Tử Binh Pháp không chỉ là một tác phẩm để đọc, mà là một cuốn sách để chiêm nghiệm lâu dài. Mỗi lần đọc lại, trong một hoàn cảnh khác, người đọc có thể rút ra những tầng ý nghĩa mới. Chính sự mở đó làm nên giá trị trường tồn của một tác phẩm kinh điển, vượt qua biên giới thời gian, không gian và lĩnh vực ứng dụng.
