Nhật Ký Che Guevara – Hành Trình Xuyên Châu Mỹ La Tinh Bằng Xe Gắn Máy là một tác phẩm đặc biệt, không chỉ bởi nhân vật trung tâm là Ernesto Che Guevara – biểu tượng cách mạng thế kỷ XX – mà còn bởi cuốn sách ghi lại một Che rất khác: trẻ tuổi, nhiều trăn trở, đầy tò mò và đang trên đường hình thành thế giới quan của mình. Đây là cuốn nhật ký được viết khi Che mới ngoài hai mươi, cùng người bạn Alberto Granado rong ruổi khắp lục địa Nam Mỹ trên chiếc xe gắn máy cũ kỹ mang tên La Poderosa.
Điều khiến cuốn sách trở nên cuốn hút không nằm ở những lý luận chính trị hay khẩu hiệu cách mạng, mà ở hành trình trải nghiệm đời sống chân thực của một chàng sinh viên y khoa. Che đi qua Argentina, Chile, Peru, Colombia, Venezuela… không phải với tư cách một nhà lãnh đạo, mà là một kẻ lữ hành nghèo, thường xuyên phải ngủ nhờ, xin ăn, sửa xe giữa đường. Chính sự thiếu thốn ấy lại mở ra cho anh cái nhìn trực diện về bất công xã hội, nghèo đói, bệnh tật và số phận của những con người bị lãng quên.
Nhật Ký Che Guevara – Hành Trình Xuyên Châu Mỹ La Tinh Bằng Xe Gắn Máy mang giọng điệu vừa hồn nhiên vừa suy tư. Có những trang viết nhẹ nhàng, pha chút hài hước của tuổi trẻ thích phiêu lưu, nhưng cũng có những đoạn trĩu nặng khi Che đối diện với bệnh nhân phong bị xã hội ruồng bỏ, những người thợ mỏ kiệt quệ, hay cộng đồng thổ dân sống ngoài lề lịch sử. Những quan sát ấy không được trình bày như lời tố cáo gay gắt, mà như những mảnh ghi chép trung thực, để từ đó, một ý thức chính trị dần hình thành một cách tự nhiên.
Một điểm đáng chú ý của cuốn sách là sự chuyển biến nội tâm của Che. Ban đầu, hành trình mang màu sắc của một chuyến du lịch mạo hiểm, nhưng càng đi xa, anh càng nhận ra sự thống nhất đau xót của Châu Mỹ La Tinh: biên giới quốc gia dường như trở nên vô nghĩa trước nghèo đói và áp bức giống nhau. Che bắt đầu nhìn lục địa này như một cơ thể chung, nơi nỗi đau của một dân tộc cũng là nỗi đau của tất cả. Chính từ những nhận thức ban đầu này, hình bóng của một Che Guevara cách mạng sau này mới dần hiện rõ.
Văn phong của Che trong cuốn nhật ký không hoa mỹ, đôi khi thô ráp, nhưng giàu sức sống. Những đoạn miêu tả thiên nhiên hùng vĩ của dãy Andes, sa mạc khắc nghiệt hay dòng sông Amazon rộng lớn tạo nên phông nền tương phản mạnh mẽ với thân phận nhỏ bé của con người. Ẩn sau những dòng chữ là tinh thần lãng mạn pha lẫn hiện thực, vừa mơ mộng về tự do, vừa đau đáu trước những câu hỏi lớn về công bằng và trách nhiệm cá nhân.
Nhật Ký Che Guevara – Hành Trình Xuyên Châu Mỹ La Tinh Bằng Xe Gắn Máy không phải là cuốn sách để ngưỡng mộ một huyền thoại đã hoàn thiện, mà là cơ hội để nhìn thấy quá trình hình thành của một con người. Đó là hành trình đi từ cái tôi cá nhân đến ý thức cộng đồng, từ khát vọng phiêu lưu đến mong muốn dấn thân. Với những ai quan tâm đến lịch sử, chính trị, hoặc đơn giản là yêu thích những chuyến đi có khả năng làm thay đổi con người từ bên trong, cuốn sách này mang lại một trải nghiệm đọc vừa chân thật, vừa giàu suy ngẫm.
