Cái Chết Của Ba Người Lính Ngự Lâm là phần cuối trong bộ ba tiểu thuyết huyền thoại của Alexandre Dumas, nối tiếp Ba Người Lính Ngự Lâm và Hai Mươi Năm Sau. Nếu phần đầu mang âm hưởng rực rỡ của tuổi trẻ, phần hai thấm đẫm suy tư về thời gian và lý tưởng đã đổi thay, thì Cái Chết Của Ba Người Lính Ngự Lâm là chương khép lại bi tráng, nơi những anh hùng xưa đối diện với định mệnh và sự tàn nhẫn của thời thế.
Bối cảnh câu chuyện diễn ra dưới triều vua Louis XIV, khi nước Pháp đang bước vào thời kỳ vàng son của quyền lực hoàng gia nhưng cũng là lúc bóng tối của âm mưu và lòng phản trắc lan rộng. D’Artagnan, nay đã là một người lính lão luyện, vẫn trung thành và quả cảm, nhưng trong lòng ông đã xuất hiện những mâu thuẫn giữa nghĩa vụ và lương tâm. Aramis – người từng là linh mục, nay trở thành nhân vật trung tâm trong một âm mưu chính trị nguy hiểm liên quan đến “người đeo mặt nạ sắt”, một bí mật có thể làm rung chuyển ngai vàng nước Pháp.
Athos, sau khi mất con trai Raoul – đứa con tượng trưng cho phần trong sáng nhất trong tâm hồn ông – đã chìm vào nỗi tuyệt vọng và u sầu sâu sắc. Porthos, người khổng lồ hiền hậu, chọn hy sinh để cứu bạn trong một trận chiến định mệnh, để lại dấu ấn bi hùng của lòng trung nghĩa. Còn d’Artagnan, người cuối cùng của tứ trụ lừng danh, tiếp tục sống và chiến đấu cho đến khi cái chết đến với ông trong một cảnh tượng giản dị mà vinh quang – như biểu tượng của lòng trung thành bất diệt.
Dumas trong Cái Chết Của Ba Người Lính Ngự Lâm không còn chỉ kể một câu chuyện phiêu lưu, mà đã viết nên một bản anh hùng ca về sự tàn lụi của lý tưởng và vẻ đẹp của lòng trung nghĩa. Ông không để các nhân vật chết trong nhục nhã, mà trong ánh sáng của danh dự, để khẳng định rằng con người chỉ thật sự bất tử khi sống đúng với niềm tin của mình.
Văn phong của Dumas trong tác phẩm này đã đạt đến độ trầm tĩnh và sâu lắng hiếm có. Những trang cuối cùng không chỉ khiến người đọc bùi ngùi vì sự ra đi của những người anh hùng, mà còn khiến ta suy ngẫm về sự vô thường của thời gian, về lòng trung thành, tình bạn và cái giá của danh dự.
Cái Chết Của Ba Người Lính Ngự Lâm là lời chia tay đầy xúc động với những nhân vật đã trở thành biểu tượng của tinh thần hiệp sĩ, đồng thời là lời khẳng định rằng – dẫu thế giới đổi thay, tinh thần “một vì tất cả, tất cả vì một” vẫn sống mãi trong lòng người đọc mọi thời đại.
