Châu Á Vận Hành Như Thế Nào? (tựa gốc: How Asia Works) của tác giả Joe Studwell là một trong những công trình nghiên cứu kinh tế – chính trị nổi bật nhất về sự phát triển thần kỳ của các quốc gia Đông Á. Cuốn sách đi sâu vào phân tích các yếu tố đã giúp một số nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, và Trung Quốc thoát khỏi đói nghèo và vươn lên trở thành những cường quốc kinh tế, trong khi nhiều nước khác trong cùng khu vực vẫn loay hoay trong vòng luẩn quẩn của sự trì trệ. Với văn phong rõ ràng, dễ tiếp cận và lập luận chặt chẽ, Joe Studwell đã mang đến một bức tranh toàn diện, sắc sảo về những gì thực sự tạo nên thành công – hay thất bại – trong mô hình phát triển kinh tế châu Á.
Nội dung cuốn sách được chia thành ba phần chính, tương ứng với ba trụ cột phát triển mà tác giả cho là mang tính quyết định: cải cách đất đai, phát triển công nghiệp và kiểm soát tài chính. Theo Joe Studwell, sự khác biệt rõ ràng nhất giữa các nước thành công và không thành công nằm ở việc họ có thực hiện triệt để ba yếu tố này hay không. Ở những nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, cải cách ruộng đất đã tạo nền tảng công bằng để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, tăng năng suất và làm giàu cho nông dân – lực lượng tiêu dùng và tiết kiệm chủ yếu trong giai đoạn đầu phát triển. Cùng lúc đó, nhà nước hỗ trợ mạnh mẽ các doanh nghiệp công nghiệp nội địa, khuyến khích họ học hỏi công nghệ nước ngoài, cạnh tranh toàn cầu và từng bước nâng cao năng lực sản xuất thực sự.
Một điểm nhấn quan trọng trong phân tích của Studwell là vai trò của nhà nước. Trái với những lý thuyết thị trường tự do cổ điển, tác giả cho rằng chính sự can thiệp có chiến lược và kỷ luật của nhà nước – chẳng hạn như hướng tín dụng vào các ngành sản xuất thay vì dịch vụ tiêu dùng – mới là yếu tố quyết định thành công. Các chính phủ Đông Á thành công không đơn thuần “buông lỏng để thị trường tự điều tiết”, mà họ tạo ra các cơ chế kiểm soát khắt khe, buộc doanh nghiệp phải phát triển thực chất chứ không chỉ dựa vào quan hệ hay tài chính đầu cơ.
Ngược lại, các quốc gia Đông Nam Á như Philippines, Indonesia hay Malaysia được đưa ra như những ví dụ của sự thất bại trong cải cách ruộng đất, công nghiệp hóa nửa vời và thiếu chính sách tài chính hiệu quả. Dù có tăng trưởng nhất định nhờ tài nguyên thiên nhiên hoặc đầu tư nước ngoài, những quốc gia này vẫn chưa thể tạo ra một nền tảng kinh tế vững chắc và bền vững cho người dân.
Với Châu Á Vận Hành Như Thế Nào?, Joe Studwell không chỉ cung cấp kiến thức chuyên sâu cho giới nghiên cứu, hoạch định chính sách và sinh viên kinh tế, mà còn là một cuốn sách có giá trị thực tiễn đối với các nhà đầu tư, doanh nhân và người quan tâm đến sự phát triển của khu vực năng động nhất thế giới. Đây là một tác phẩm hiếm hoi kết hợp giữa phân tích học thuật và trải nghiệm thực địa, giúp người đọc hiểu được điều gì khiến một quốc gia phát triển – và điều gì khiến họ mãi giậm chân tại chỗ.
