Chiếc Thìa Biến Mất (The Disappearing Spoon) của nhà văn và nhà báo khoa học Sam Kean là một tác phẩm khoa học phổ thông hấp dẫn, kỳ thú và đầy tính giải trí, mang đến cho độc giả cái nhìn mới mẻ về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học – một biểu tượng tưởng chừng khô khan nhưng lại ẩn chứa vô vàn câu chuyện kỳ lạ, hài hước và thậm chí có phần… bất ngờ.
Tựa đề Chiếc Thìa Biến Mất được lấy cảm hứng từ một hiện tượng thực tế: khi thìa được làm từ kim loại gallium – một nguyên tố mềm có thể tan chảy ở nhiệt độ tay người – bị “biến mất” sau khi khuấy vào tách trà nóng. Từ hiện tượng nhỏ ấy, Sam Kean mở ra một cuộc hành trình khám phá đầy mê hoặc qua từng nguyên tố trong bảng tuần hoàn, từ những nguyên tố quen thuộc như carbon, hydrogen đến các nguyên tố hiếm và phóng xạ như uranium, plutonium.
Điều làm nên sự hấp dẫn đặc biệt của cuốn sách là cách Kean kể chuyện – vừa uyên bác, vừa hài hước, gần gũi. Thay vì đơn thuần liệt kê tính chất hóa học hay ứng dụng công nghiệp, tác giả dẫn dắt người đọc vào những câu chuyện ly kỳ gắn với từng nguyên tố: từ âm mưu chính trị, chiến tranh thế giới, phát minh khoa học cho đến các bí mật trong phòng thí nghiệm. Có thể bạn sẽ bất ngờ khi biết rằng một số nguyên tố từng được dùng để đầu độc hoàng tộc, hay việc phát hiện ra một nguyên tố mới đã từng làm thay đổi cục diện chiến tranh.
Sam Kean không chỉ kể chuyện, ông còn khơi dậy sự tò mò và niềm đam mê khoa học bằng cách cho thấy mỗi nguyên tố đều mang một “tính cách” riêng và giữ vai trò nhất định trong lịch sử nhân loại. Ví dụ, nguyên tố tellurium có mùi khó chịu, mercury từng được dùng trong thuốc chữa bệnh nhưng lại gây độc hại, hay tantalum – nguyên tố quan trọng trong sản xuất smartphone – lại liên quan đến xung đột vũ trang ở châu Phi.
Với Chiếc Thìa Biến Mất, bảng tuần hoàn không còn là một tấm bảng treo tường nhàm chán trong lớp học, mà trở thành bản đồ dẫn lối vào thế giới vừa khoa học vừa nhân văn. Cuốn sách cũng thể hiện cách mà hóa học kết nối với các lĩnh vực như lịch sử, chính trị, y học, thậm chí là nghệ thuật.
Dành cho những độc giả yêu thích khoa học, học sinh – sinh viên ngành tự nhiên, hay bất kỳ ai từng “sợ” môn Hóa, Chiếc Thìa Biến Mất là một minh chứng rằng kiến thức khoa học hoàn toàn có thể được truyền tải một cách sinh động, cuốn hút và đầy cảm hứng. Đây không chỉ là cuốn sách bạn đọc để hiểu, mà còn là cuốn sách khiến bạn say mê khám phá thế giới ở cấp độ nguyên tử – nơi những điều nhỏ bé nhất lại chứa đựng sức mạnh thay đổi cả nhân loại.
