Đất Vỡ Hoang của Mikhail Sholokhov là một tiểu thuyết sử thi đồ sộ, phản ánh bước ngoặt lớn lao trong đời sống nông thôn Nga khi chính quyền Xô viết tiến hành công cuộc tập thể hóa nông nghiệp cuối thập niên 1920 – đầu 1930. Được viết bằng bút lực chín muồi của nhà văn từng đoạt giải Nobel Văn học, tác phẩm không chỉ khắc họa bi kịch và xung đột dữ dội của một giai đoạn lịch sử nhiều biến động, mà còn là bức tranh sống động về sức sống bền bỉ của con người Nga nơi thôn dã.
Câu chuyện diễn ra tại làng Gremyachy Log, một ngôi làng vùng sông Đông. Tại đây, cuộc sống vốn yên ả, quen thuộc với tập quán canh tác nhỏ lẻ, đột ngột bị cuốn vào cơn lốc cải cách khi chính quyền Xô viết phát động phong trào thành lập các nông trang tập thể. Những nhân vật trong tác phẩm, từ người nông dân nghèo khát khao đổi đời đến những kulak (phú nông) chống đối quyết liệt, đều trở thành những mảnh ghép phản chiếu sự giằng xé khốc liệt giữa cái cũ và cái mới.
Nhân vật Davydov – một đảng viên trẻ nhiệt huyết được cử về làng để lãnh đạo phong trào tập thể hóa – mang trong mình lý tưởng và niềm tin sắt đá. Nhưng anh nhanh chóng nhận ra thực tiễn đầy phức tạp: sự kháng cự quyết liệt từ những người giàu có, sự nghi ngờ và lo lắng của nông dân nghèo, cũng như những mâu thuẫn ngấm ngầm trong chính nội bộ những người ủng hộ cải cách. Davydov không chỉ phải đấu tranh để thuyết phục, mà còn phải đối mặt với hiểm nguy đến từ bạo lực, sự phản bội và cả sự hy sinh.
Bên cạnh Davydov là những nhân vật giàu sức nặng bi kịch như Nagulnov – người cộng sản nồng nhiệt nhưng cực đoan, hay những lão nông bảo thủ, gắn bó với đất đai và truyền thống. Qua họ, Sholokhov không tô vẽ một màu cho lịch sử, mà cho thấy toàn bộ sự căng thẳng: cải cách mở ra tương lai mới nhưng cũng xé nát những quan hệ cộng đồng vốn tồn tại hàng trăm năm.
Điểm đặc sắc của Đất Vỡ Hoang là sự chân thực và chi tiết trong miêu tả đời sống nông thôn Nga. Cảnh lao động, cảnh sinh hoạt, ngôn ngữ thấm đẫm chất dân gian, cùng với sự khắc họa tâm lý tinh tế đã làm cho nhân vật hiện lên vừa gần gũi, vừa mang sức nặng sử thi. Sholokhov không né tránh những cảnh bạo lực, chết chóc, những mất mát đau thương, nhưng đồng thời cũng làm nổi bật sức sống kiên cường, tinh thần chịu đựng và hy vọng nơi người nông dân Nga.
Tác phẩm còn mang tầm vóc triết học về sự đổi thay lịch sử. “Đất” ở đây không chỉ là đất canh tác, mà còn là biểu tượng của truyền thống, của gốc rễ. Khi đất bị “vỡ hoang”, nghĩa là những nền tảng cũ kỹ bị phá bỏ để mở ra một trật tự mới – quá trình vừa tất yếu, vừa đầy đau đớn.
Đất Vỡ Hoang không đơn thuần là một cuốn tiểu thuyết chính trị mà là một thiên sử thi về con người trong cơn bão đổi thay. Nó vừa ca ngợi sức mạnh của tập thể, vừa phản ánh cái giá khốc liệt của tiến trình lịch sử. Với bút pháp hiện thực sâu sắc và giàu sức biểu cảm, Sholokhov đã để lại một tác phẩm lớn, góp phần lý giải một trong những giai đoạn quan trọng và nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử nước Nga Xô viết.
