Giông Tố của Vũ Trọng Phụng là một trong những tiểu thuyết hiện thực phê phán xuất sắc nhất của văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945. Với bút pháp châm biếm sắc bén, giọng điệu trào phúng và khả năng quan sát hiện thực sâu rộng, tác phẩm đã dựng lên bức tranh xã hội Việt Nam nửa thực dân nửa phong kiến đầy hỗn loạn, nơi đồng tiền, danh vọng và dục vọng thao túng mọi mối quan hệ con người.
Cốt truyện xoay quanh Nghị Hách – một kẻ giàu sang, quyền thế nhưng đầy dục vọng và thủ đoạn. Hắn dùng tiền bạc và quyền lực để chi phối, để chà đạp nhân phẩm con người, biến mọi thứ thành món hàng mua bán. Qua hình tượng Nghị Hách, Vũ Trọng Phụng đã phơi bày sự tàn nhẫn và vô luân của tầng lớp đại phú hào, vốn là sản phẩm quái thai của chế độ thực dân – phong kiến.
Bên cạnh Nghị Hách, tác phẩm còn khắc họa số phận của nhiều nhân vật khác như Tuyết, Long, Thị Mịch… Họ đại diện cho những con người nhỏ bé, bị cuốn vào vòng xoáy của danh lợi và sự đồi bại. Thị Mịch – cô gái nghèo – là một hình tượng gây ám ảnh. Nỗi đau và sự lạc lõng của cô trước sự chèn ép của xã hội đã cho thấy thân phận bi kịch của người phụ nữ trong thời đại mà đạo đức bị đảo lộn.
Điểm đặc sắc trong Giông Tố chính là nghệ thuật trào phúng đỉnh cao của Vũ Trọng Phụng. Ông không chỉ dựng lại hiện thực bằng những chi tiết chân thực, mà còn phóng đại, đẩy sự phi lý lên đến mức trần trụi để lột tả bản chất thối nát của xã hội. Ngôn ngữ châm biếm, những tình huống bi hài xen kẽ, cùng sự đối lập gay gắt giữa cái gọi là “thượng lưu” và thực chất nhơ nhớp, đã khiến tác phẩm trở thành một bản cáo trạng mạnh mẽ đối với xã hội đương thời.
Tựa đề Giông Tố mang tính biểu tượng: đó là cơn bão lớn của đời sống xã hội, khi những giá trị đạo đức truyền thống bị cuốn phăng, nhường chỗ cho sức mạnh đồng tiền và dục vọng. Giông tố cũng là hình ảnh cho số phận con người – những cá nhân yếu ớt bị dập vùi trong cơn bão xã hội, không có lối thoát.
Giá trị nhân đạo của Giông Tố nằm ở chỗ, dù phê phán gay gắt, Vũ Trọng Phụng vẫn luôn hướng cái nhìn cảm thông đến những nạn nhân. Nhà văn cho thấy họ không có lỗi, mà chính cơ chế xã hội thối nát đã đẩy họ vào bi kịch. Đồng thời, tác phẩm cũng đánh thức lương tri người đọc về sự cần thiết của một xã hội công bằng, nhân bản hơn.
Về nghệ thuật, Giông Tố kết hợp giữa bút pháp hiện thực và trào phúng, tạo nên phong cách độc đáo, khó lẫn. Vũ Trọng Phụng vừa dấn thân vào hiện thực, ghi nhận những chi tiết sống động, vừa cường điệu, đẩy mâu thuẫn lên cao trào để gây ấn tượng mạnh. Ngôn ngữ của ông sắc lạnh, giàu kịch tính, nhiều khi thẳng thắn đến mức gây choáng ngợp.
Giông Tố không chỉ là bức tranh xã hội thời thực dân nửa phong kiến, mà còn là tác phẩm mang tính vượt thời gian. Nó đặt ra câu hỏi về quyền lực, đồng tiền và đạo đức – những vấn đề vẫn còn nguyên tính thời sự. Bằng lối viết táo bạo, không khoan nhượng, Vũ Trọng Phụng đã khẳng định vị thế của mình như một “ông vua phóng sự” đồng thời là một tiểu thuyết gia lớn, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam hiện đại.
