Homo Deus – Lược Sử Tương Lai (tên gốc: Homo Deus: A Brief History of Tomorrow) là tác phẩm nổi bật của Yuval Noah Harari – nhà sử học và tư tưởng gia người Israel, tiếp nối thành công vang dội của cuốn Sapiens: Lược Sử Loài Người. Nếu Sapiens là hành trình truy ngược quá khứ để hiểu con người đã trở thành giống loài thống trị thế giới như thế nào, thì Lược Sử Tương Lai lại là cái nhìn táo bạo, sắc sảo về tương lai mà nhân loại đang tiến tới – một tương lai nơi con người có thể vượt qua giới hạn sinh học và tìm cách trở thành “vị thần” trong thế giới hiện đại.
Cuốn sách bắt đầu bằng một nhận định sâu sắc: con người trong thế kỷ 21 đã phần nào chế ngự được những nỗi ám ảnh cổ xưa nhất – nạn đói, dịch bệnh và chiến tranh – và giờ đây đang theo đuổi ba mục tiêu mới: bất tử, hạnh phúc và quyền năng thần thánh. Harari gọi đó là hành trình từ Homo sapiens đến Homo Deus – “con người thần thánh”. Nhưng đi kèm với khát vọng đó là những câu hỏi đầy trăn trở về đạo đức, triết lý và ý nghĩa tồn tại.
Lược Sử Tương Lai không phải là một dự đoán viễn tưởng, mà là một phân tích logic, sâu rộng dựa trên những thành tựu khoa học và công nghệ hiện tại. Harari đề cập đến trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, thuật toán, dữ liệu lớn (big data) và quyền lực mới do những công nghệ này mang lại. Ông đặt ra vấn đề: khi máy móc có thể học, suy nghĩ và thậm chí cảm xúc hóa, thì điều gì sẽ xảy ra với lao động con người, với khái niệm tự do, với đạo đức, và với chính vị thế của con người trong vũ trụ?
Một trong những luận điểm nổi bật của Harari là việc “dữ liệu” sẽ trở thành tôn giáo mới của thời đại. Khi thuật toán có thể hiểu và điều khiển hành vi con người tốt hơn chính con người, khi mọi hành vi đều được số hóa và phân tích, thì khái niệm tự do ý chí liệu còn tồn tại? Con người có thật sự là “chủ thể” của lựa chọn, hay chỉ là hệ quả của những dòng dữ liệu được sắp xếp?
Bằng văn phong chặt chẽ, sáng rõ và nhiều tầng nghĩa, Harari dẫn dắt người đọc vượt qua những giới hạn tư duy thông thường. Ông không đưa ra kết luận cứng nhắc, mà mở ra không gian phản biện rộng lớn, buộc người đọc phải suy ngẫm về những gì đang và sẽ xảy ra. Điều khiến tác phẩm đặc biệt không nằm ở chỗ nó “biết trước” tương lai, mà ở cách nó giúp người đọc hiểu mình đang ở đâu trên hành trình phát triển của nhân loại, và phải đối mặt với điều gì.
Homo Deus – Lược Sử Tương Lai là một công trình mang tính khai sáng mạnh mẽ, không chỉ dành cho người yêu khoa học, triết học hay công nghệ, mà cho bất kỳ ai quan tâm đến tương lai nhân loại và số phận của chính mình. Cuốn sách là lời nhắc đầy ám ảnh nhưng cần thiết: quyền năng càng lớn, trách nhiệm càng nặng nề – và trong cuộc chơi với công nghệ, điều quan trọng nhất là đừng đánh mất bản chất con người.
