Kẻ Trộm Giấc Mơ của Yasutaka Tsutsui là một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng – tâm lý mang màu sắc châm biếm đen đặc trưng, nơi ranh giới giữa thực tại và vô thức bị làm mờ đến mức đáng bất an. Không xây dựng một thế giới tương lai hoành tráng, Tsutsui chọn đi sâu vào lãnh địa mong manh nhất của con người: giấc mơ, ký ức và ham muốn bị kìm nén. Tác phẩm đặt ra một giả định đơn giản nhưng đầy đe dọa: nếu giấc mơ có thể bị xâm nhập, đánh cắp và thao túng, thì con người còn giữ được điều gì là của riêng mình.
Câu chuyện xoay quanh sự xuất hiện của một năng lực bất thường: khả năng xâm nhập vào giấc mơ người khác. Nhân vật trung tâm là một người đàn ông bình thường, không hề mang dáng dấp anh hùng, nhưng bị cuốn vào chuỗi sự kiện khi nhận ra giấc mơ của mình không còn thuộc về bản thân. Những giấc mơ bị đánh cắp, bị biến dạng, bị sử dụng như công cụ thao túng tâm lý khiến anh dần mất khả năng phân biệt đâu là ký ức thật, đâu là sản phẩm bị cấy ghép.
“Kẻ trộm” trong nhan đề không chỉ là một cá nhân cụ thể, mà là biểu tượng cho sự xâm phạm vô hình. Tsutsui khắc họa cái ác không cần bạo lực công khai, không cần súng đạn hay tra tấn, mà tồn tại dưới dạng xâm lấn tinh thần. Khi giấc mơ – nơi con người trút bỏ kiểm soát và phòng vệ – bị chiếm đoạt, con người trở nên hoàn toàn trần trụi trước quyền lực. Đây là nỗi sợ rất hiện đại, gắn với xã hội nơi công nghệ và tâm lý học ngày càng có khả năng can thiệp sâu vào đời sống nội tâm.
Các nhân vật trong Kẻ Trộm Giấc Mơ không được xây dựng theo lối phân tuyến thiện – ác rõ ràng. Nhiều kẻ xâm nhập giấc mơ không xem mình là tội phạm, mà tin rằng họ đang nghiên cứu, khai thác hoặc “giải phóng” tiềm thức con người. Tsutsui cho thấy một logic nguy hiểm: khi tri thức và quyền năng được tách rời khỏi đạo đức, mọi xâm phạm đều có thể được biện minh bằng ngôn ngữ khoa học hay tiến bộ.
Điểm đặc biệt của tiểu thuyết nằm ở cách Tsutsui xử lý giấc mơ như một không gian tự sự. Những giấc mơ trong truyện không mơ hồ, thơ mộng, mà méo mó, lặp lại, đôi khi mang tính cơ học đáng sợ. Chúng phơi bày dục vọng, nỗi sợ và mặc cảm mà nhân vật tỉnh táo không dám đối diện. Khi giấc mơ bị thao túng, nhân vật dần đánh mất cảm giác về bản ngã, rơi vào trạng thái hoang mang kéo dài, nơi mọi trải nghiệm đều có thể là giả.
Ẩn dưới lớp vỏ khoa học viễn tưởng là giọng điệu mỉa mai cay độc quen thuộc của Yasutaka Tsutsui. Ông không ngần ngại đẩy tình huống đến mức phi lý để phơi bày sự phi lý vốn có của xã hội hiện đại: nơi con người khao khát tự do nội tâm, nhưng lại sẵn sàng đánh đổi nó cho sự tiện nghi, quyền lực hoặc tò mò khoa học. Tiếng cười trong tác phẩm không giải tỏa, mà khiến người đọc khó chịu vì nhận ra tính khả thi đáng sợ của điều đang được kể.
Kẻ Trộm Giấc Mơ không phải là cuốn sách mang lại cảm giác dễ chịu. Nó gieo vào người đọc một nỗi bất an âm ỉ: nếu ngay cả giấc mơ cũng không còn là nơi trú ẩn an toàn, thì con người còn có thể trốn chạy khỏi sự kiểm soát ở đâu. Với trí tưởng tượng táo bạo và cái nhìn lạnh lùng về bản chất con người, Yasutaka Tsutsui đã tạo nên một tác phẩm vừa mang tính cảnh báo, vừa là bản giải phẫu sắc lạnh của đời sống tinh thần trong thời đại hiện đại.
