Lịch Sử Nước Ta là một tác phẩm ngắn gọn nhưng vô cùng sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được viết vào khoảng năm 1941 – thời điểm Người đang hoạt động ở Pác Bó, Cao Bằng, trong giai đoạn chuẩn bị cho cuộc cách mạng giải phóng dân tộc. Dù chỉ vỏn vẹn vài trăm câu thơ lục bát, tác phẩm này lại chứa đựng cả một bức tranh khái quát về lịch sử dân tộc Việt Nam, được viết với giọng điệu giản dị, dễ nhớ, dễ thuộc và giàu tinh thần yêu nước.
Ngay từ những câu mở đầu, Lịch Sử Nước Ta đã cho thấy mục đích rõ ràng của Hồ Chí Minh: “Dân ta phải biết sử ta, cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Đây không chỉ là lời nhắn nhủ, mà còn là lời hiệu triệu tha thiết gửi đến toàn thể nhân dân – đặc biệt là thế hệ trẻ – hãy học lấy lịch sử để hiểu nguồn cội, để yêu nước và giữ nước. Với Người, hiểu lịch sử không chỉ là để tự hào, mà còn để rút ra bài học, để không lặp lại những sai lầm và để kế thừa truyền thống kiên cường của cha ông.
Tác phẩm trình bày mạch lạc quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, từ thời Hồng Bàng đến triều Nguyễn, qua từng giai đoạn và triều đại tiêu biểu. Hồ Chí Minh không chỉ điểm lại những nhân vật và sự kiện lớn, mà còn khéo léo truyền tải tinh thần bất khuất của dân tộc trước mọi thế lực ngoại xâm. Giọng thơ lục bát uyển chuyển, gần gũi giúp lịch sử trở nên sống động, dễ tiếp nhận, không khô khan như trong các biên niên sử thông thường.
Một trong những điểm đặc sắc của Lịch Sử Nước Ta là cách Hồ Chí Minh kết hợp giữa việc kể sử và giáo dục lòng yêu nước. Người không chỉ kể lại chiến công của các vị anh hùng như Hai Bà Trưng, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, mà còn khẳng định sức mạnh của nhân dân – những con người bình dị đã cùng góp phần làm nên lịch sử. Tác phẩm vì thế mang tính dân tộc sâu sắc, thể hiện quan điểm lịch sử tiến bộ: lịch sử là của nhân dân, do nhân dân làm nên.
Không dừng lại ở việc ôn lại quá khứ, Lịch Sử Nước Ta còn hướng về tương lai. Những câu thơ cuối cùng của tác phẩm kêu gọi toàn dân đoàn kết, vùng lên chống ách thống trị thực dân, giành lại độc lập tự do cho đất nước. Chính vì vậy, bài thơ không chỉ là một bản tóm lược lịch sử, mà còn là lời kêu gọi cách mạng – một ngọn lửa thắp lên tinh thần tự hào dân tộc trong những ngày đầu kháng chiến.
Với dung lượng ngắn gọn, cách thể hiện giản dị và nội dung sâu sắc, Lịch Sử Nước Ta trở thành một tác phẩm tiêu biểu trong di sản tư tưởng – văn học của Hồ Chí Minh. Nó không chỉ là một bài học lịch sử, mà còn là bài học đạo lý, về lòng yêu nước, về ý thức dân tộc và tinh thần trách nhiệm của mỗi người Việt Nam đối với Tổ quốc. Đây là tác phẩm mà dù thời gian có trôi qua, giá trị của nó vẫn luôn trường tồn – bởi nó nói về cội nguồn, về niềm tự hào, và về linh hồn của dân tộc Việt Nam.
