Luận Ngữ Và Bàn Tính của Shibusawa Eiichi là một tác phẩm kinh điển kết nối sâu sắc giữa triết lý Nho giáo và tư duy kinh doanh hiện đại. Cuốn sách không chỉ trình bày những quan điểm đột phá của một doanh nhân lỗi lạc người Nhật, mà còn đặt ra nền tảng đạo đức cho hoạt động kinh tế – điều mà trong thời đại cạnh tranh khốc liệt ngày nay, nhiều người dần bỏ quên.
Shibusawa Eiichi (1840–1931), được mệnh danh là “cha đẻ của chủ nghĩa tư bản Nhật Bản“, là người đã sáng lập và phát triển hơn 500 doanh nghiệp, ngân hàng và tổ chức xã hội. Tuy là một nhà kinh doanh thành công, ông lại luôn coi trọng đức lý làm người, cho rằng kinh doanh và đạo đức không chỉ không mâu thuẫn mà còn cần song hành. Chính tư tưởng đó đã được ông kết tinh trong cuốn Luận Ngữ Và Bàn Tính – nơi ông lấy tinh thần của Luận Ngữ (tác phẩm cốt lõi của Khổng Tử) để làm nền tảng cho các hoạt động tính toán kinh tế (bàn tính).
Nội dung cuốn sách tập trung vào cách Shibusawa lý giải rằng đạo đức và lợi nhuận không loại trừ lẫn nhau. Ông khẳng định một thương nhân lý tưởng không chỉ là người biết kiếm tiền, mà còn phải biết sống có trách nhiệm với xã hội, biết đặt lợi ích chung song hành cùng lợi ích cá nhân. Triết lý này bắt nguồn từ tinh thần “nhân – nghĩa – lễ – trí – tín” trong Nho giáo, và ông xem đó là kim chỉ nam để điều hành tổ chức và đối nhân xử thế.
Điểm nổi bật của cuốn sách là sự dung hòa giữa cổ và kim, Đông và Tây. Trong khi các nhà kinh doanh phương Tây thường tách biệt rõ ràng giữa đạo đức cá nhân và hoạt động kinh tế, thì Shibusawa cho rằng đạo đức là yếu tố cốt lõi để tạo dựng uy tín và bền vững trong kinh doanh. Ông phê phán việc chỉ chạy theo lợi nhuận, bất chấp hậu quả, và cho rằng việc “giàu có bằng mọi giá” chính là con đường dẫn đến sụp đổ đạo đức xã hội.
Không chỉ trình bày tư tưởng, Shibusawa còn đưa ra nhiều ví dụ cụ thể từ chính cuộc đời ông – từ những quyết định đầu tư có đạo đức, đến các hoạt động từ thiện, giáo dục và cải cách xã hội mà ông theo đuổi đến cuối đời. Cuốn sách vì thế không chỉ mang tính lý luận mà còn giàu tính thực tiễn, có thể ứng dụng trong đời sống và kinh doanh hiện đại.
Luận Ngữ Và Bàn Tính không phải là một cuốn sách dạy làm giàu thông thường. Nó là lời nhắc tỉnh táo rằng thành công thực sự không thể tách rời khỏi các giá trị đạo đức. Trong bối cảnh xã hội ngày nay đang dần mất phương hướng trước sức ép vật chất và cạnh tranh, cuốn sách này mang đến một góc nhìn nhân văn, giúp mỗi người suy ngẫm lại vai trò của đạo lý trong hành trình mưu cầu hạnh phúc và thịnh vượng.
Với lối viết giản dị nhưng sâu sắc, tác phẩm này là cẩm nang quý giá cho bất kỳ ai đang tìm kiếm một cách kinh doanh có trách nhiệm, hướng tới lợi ích chung mà vẫn đạt được thành công cá nhân bền vững.
