Nhà Sư Thọt của Phạm Cao Củng là một trong những tác phẩm trinh thám đặc sắc xoay quanh thám tử Kỳ Phát, nhân vật đã trở thành biểu tượng trong dòng văn học phá án Việt Nam đầu thế kỷ XX. Với vụ án kỳ lạ mang màu sắc huyền bí liên quan đến một vị sư có tật ở chân, tác phẩm vừa cuốn hút bởi sự căng thẳng của quá trình điều tra, vừa gợi mở những vấn đề xã hội, tâm linh và đạo đức trong bối cảnh đương thời.
Câu chuyện khởi đầu bằng một sự kiện bí ẩn tại ngôi chùa cổ. Người dân trong vùng hoang mang khi liên tiếp xảy ra những vụ việc kỳ quái, đỉnh điểm là một vụ án mạng rúng động. Nạn nhân được phát hiện trong tình trạng đầy bất thường, và bóng dáng một nhà sư thọt xuất hiện như hình ảnh ám ảnh, vừa đáng thương vừa đáng sợ. Chiếc bóng của vị sư khập khiễng trở thành tâm điểm của những lời đồn đoán, khiến không khí càng thêm nặng nề.
Khi cảnh sát không thể tìm ra lời giải thích, Lê Phong được mời vào cuộc. Với con mắt quan sát sắc bén, anh nhanh chóng nhận ra rằng phía sau bức màn tôn giáo và sự huyền bí kia là những mâu thuẫn, tham vọng và thù hận rất đời thường. Nhà sư thọt, thay vì chỉ là một nhân vật tâm linh, lại trở thành một mảnh ghép quan trọng trong trò chơi trí tuệ đầy nguy hiểm.
Trong hành trình điều tra, Lê Phong phải đối diện với hàng loạt dấu vết mơ hồ: tiếng bước chân khập khiễng trong đêm, những vật chứng nhỏ bé để lại trong chùa, hay những lời khai đầy mâu thuẫn. Anh buộc phải phân tích từng chi tiết, so sánh từng lời nói, để dần lật mở sự thật. Càng đi sâu, Lê Phong càng nhận ra vụ án không đơn thuần là tội ác cá nhân, mà ẩn chứa những mối quan hệ rối ren giữa tiền bạc, quyền lực và cả sự lợi dụng niềm tin tôn giáo.
Phạm Cao Củng đã dựng nên một bầu không khí vừa u ám vừa căng thẳng, nơi ranh giới giữa thực và ảo bị xóa nhòa. Người đọc có lúc tưởng như câu chuyện mang yếu tố siêu nhiên, nhưng rồi tất cả được Lê Phong lý giải bằng sự sắc sảo của khoa học và logic. Đây chính là điểm hấp dẫn: tác phẩm đưa độc giả đi từ cảm giác rùng rợn đến sự ngỡ ngàng khi chân tướng dần được hé lộ.
Nhân vật nhà sư thọt, dù không phải trung tâm của toàn bộ câu chuyện, vẫn mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt. Hình ảnh bước đi khập khiễng vừa gợi sự bí ẩn, vừa phản chiếu sự méo mó trong lòng người và trong xã hội. Đó là sự tha hóa được che đậy dưới lớp áo tôn nghiêm, và cũng là lời cảnh tỉnh về việc con người có thể lợi dụng niềm tin để phục vụ mục đích cá nhân.
Nhà Sư Thọt không chỉ thành công trong việc xây dựng một vụ án trinh thám gay cấn mà còn làm nổi bật phong cách riêng của Phạm Cao Củng: kết hợp không khí huyền bí phương Đông với lối điều tra logic mang hơi hướng phương Tây. Lê Phong hiện lên vừa thông minh, quyết đoán, vừa kiên định với công lý, qua đó khẳng định vị thế của anh trong nền văn học trinh thám Việt Nam.
Tác phẩm này xứng đáng được xem là một trong những dấu ấn tiêu biểu của Phạm Cao Củng, vừa mang tính giải trí cao, vừa phản ánh nhiều góc khuất của xã hội, khiến độc giả khó lòng rời mắt cho đến trang cuối cùng.
