Quảng Châu Án của Robert Van Gulik là một trong những tác phẩm đặc sắc trong loạt truyện trinh thám về quan tòa Địch Công, đưa độc giả đến một bối cảnh sôi động và đầy biến động của thành phố Quảng Châu thời cổ đại. Nếu những vụ án trước thường diễn ra trong các huyện nhỏ hoặc tu viện tĩnh lặng, thì lần này, câu chuyện được đặt trong một hải cảng lớn, nơi giao thương tấp nập giữa Trung Hoa và thế giới bên ngoài. Không gian ấy vừa mở ra một không khí mới mẻ, vừa đặt Địch Công trước những thử thách phức tạp hơn, bởi các mối quan hệ kinh tế, chính trị và cả sự xung đột văn hóa đều đan xen trong vụ án.
Câu chuyện bắt đầu khi Địch Công, trong một chuyến công cán, đến Quảng Châu – thành phố cảng sầm uất nổi tiếng với những thương thuyền ngoại quốc, những kho hàng chất đầy hương liệu, lụa là và ngọc ngà quý hiếm. Tuy nhiên, không khí thịnh vượng ấy nhanh chóng bị nhuốm màu u ám bởi một loạt vụ giết người bí ẩn. Nạn nhân đầu tiên là một thương nhân ngoại quốc, bị sát hại trong căn phòng khóa kín. Vụ án gây chấn động bởi nó có nguy cơ ảnh hưởng đến quan hệ giao thương và ngoại giao của triều đình. Nhưng ngay sau đó, một số vụ án mạng khác lại xảy ra, liên quan đến cả quan lại địa phương lẫn thương gia người Hoa.
Trước một chuỗi tội ác phức tạp, Địch Công buộc phải nhập cuộc. Ông đối diện không chỉ với những kẻ tình nghi đầy mưu mẹo, mà còn cả sức ép từ các phe phái quyền lực trong và ngoài nước. Trong khi một số quan chức mong muốn che đậy sự thật để bảo toàn lợi ích, thì các thương nhân ngoại quốc lại đòi hỏi công lý nhanh chóng. Bản thân thành phố Quảng Châu với sự đa dạng văn hóa, tập quán và tôn giáo cũng khiến công việc điều tra thêm rối ren.
Trong quá trình phá án, Địch Công phát hiện những mối dây liên hệ bất ngờ giữa các vụ giết người. Một kho hàng chứa châu báu bí mật, một bản khế ước bị tráo đổi, những lời khai mâu thuẫn từ thủy thủ ngoại quốc và thương gia bản xứ – tất cả dần hé lộ một âm mưu rộng lớn hơn nhiều so với tưởng tượng ban đầu. Robert Van Gulik khéo léo dẫn dắt độc giả theo từng bước suy luận của Địch Công, từ những chi tiết tưởng chừng vô nghĩa cho đến khi chúng kết hợp lại thành một mắt xích chặt chẽ.
Điểm nổi bật của Quảng Châu Án là sự giao thoa văn hóa và sự va chạm giữa truyền thống Trung Hoa với thế giới bên ngoài. Trong khi quan tòa Địch Công đại diện cho công lý và kỷ cương của pháp luật Nho giáo, thì những nhân vật ngoại quốc lại mang đến một hệ giá trị khác, từ đó tạo nên những xung đột thú vị trong quá trình điều tra. Chính sự khác biệt ấy khiến vụ án thêm phức tạp nhưng đồng thời cũng phản ánh bức tranh rộng lớn về xã hội Trung Hoa trong giai đoạn giao thương quốc tế phát triển.
Khi chân tướng được phơi bày, sự thật không chỉ làm sáng tỏ kẻ sát nhân thực sự, mà còn vạch trần những mưu đồ đen tối được che giấu dưới lớp hào nhoáng của thương mại và ngoại giao. Cái kết vừa bất ngờ vừa logic, làm nổi bật trí tuệ sắc bén của Địch Công cũng như khả năng kết hợp nhuần nhuyễn giữa luật pháp, chính trị và ngoại giao.
Quảng Châu Án không chỉ đơn thuần là một tiểu thuyết trinh thám, mà còn là bức tranh sinh động về một thành phố cảng lớn trong lịch sử, nơi hội tụ tham vọng, lòng tham và cả công lý. Đây là một tác phẩm thể hiện rõ tài năng kể chuyện của Robert Van Gulik, vừa hấp dẫn vừa giàu chiều sâu văn hóa, xứng đáng được xếp vào hàng những cuốn truyện trinh thám cổ điển đáng đọc nhất.
