Tà Dương của Dazai Osamu là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất trong tủ sách Tinh Hoa Văn Học của văn học Nhật Bản hiện đại, mang trong mình nỗi buồn sâu lắng và tinh thần bi cảm đặc trưng của thời hậu chiến. Đây là cuốn tiểu thuyết phản ánh sự tan rã của tầng lớp quý tộc cũ, đồng thời là lời tự sự đau đớn về sự mất mát, lạc lõng và khát vọng tìm lại nhân phẩm trong một thế giới đã đổi thay. Với giọng văn trầm tĩnh, u uẩn và đầy ám ảnh, Dazai Osamu đã tạo nên một kiệt tác vừa mang tính hiện thực, vừa đậm chất triết lý và trữ tình.
Câu chuyện được kể qua lời Kazuko – một người phụ nữ trẻ thuộc tầng lớp quý tộc sa sút. Sau khi chiến tranh kết thúc, cô cùng mẹ phải rời Tokyo về nông thôn sống cuộc đời nghèo khó, trong khi người anh trai Naoji – một trí thức từng đi lính – vật lộn với sự tuyệt vọng và nghiện ngập. Tất cả họ đều là những con người bị thời đại ruồng bỏ, những “tàn dư” của một thế giới đã sụp đổ.
Kazuko, nhân vật trung tâm của Tà Dương, không chỉ là người chứng kiến mà còn là biểu tượng của sự vùng vẫy trong tuyệt vọng. Cô cố gắng thích nghi với đời sống mới, học cách lao động, tìm kiếm ý nghĩa của tự do và tình yêu, nhưng càng cố gắng, cô càng nhận ra rằng mọi nỗ lực đều bị phủ bóng bởi sự suy tàn. Trong cô luôn có sự giằng co dữ dội giữa khát vọng sống và nỗi buồn vô vọng, giữa bản năng làm người và sự chấp nhận số phận.
Người anh Naoji, trái lại, là hiện thân của thế hệ trí thức Nhật Bản thời hậu chiến – những người đánh mất niềm tin, không còn tìm thấy vị trí của mình trong xã hội đang thay đổi. Anh say đắm triết học, nhưng cũng say rượu và thuốc phiện; anh muốn sống, nhưng chỉ biết hủy hoại bản thân. Bức thư tuyệt mệnh của Naoji – đầy bi thương, chua xót và triết lý – là một trong những đoạn văn ám ảnh nhất trong toàn bộ tác phẩm, phản chiếu tâm hồn tan nát của một người trí thức thất lạc giữa hoang tàn.
Tựa đề Tà Dương (hoặc “Mặt trời lặn”) mang tính biểu tượng sâu sắc: nó không chỉ nói về hoàng hôn của một gia đình quý tộc, mà còn là hình ảnh hoàng hôn của cả một thời đại. Dưới ánh tà dương ấy, con người nhìn rõ hơn sự tàn phai của danh vọng, của niềm tin, của những giá trị từng được xem là vĩnh hằng. Thế nhưng trong chính bóng hoàng hôn đó, Dazai vẫn để lại một tia sáng le lói – niềm tin mong manh vào khả năng tái sinh của con người, dù chỉ trong tuyệt vọng.
Giọng văn của Dazai Osamu trong Tà Dương mang phong vị tự sự sâu sắc, giàu chất thơ mà không kém phần hiện thực. Ông không tô vẽ hay lý tưởng hóa nhân vật; trái lại, ông phơi bày họ trần trụi, yếu đuối, lạc lõng, nhưng vẫn mang trong mình một vẻ đẹp bi thương. Cách ông diễn tả nội tâm – tinh tế, sắc sảo, và thấm đẫm sự cảm thông – khiến người đọc không thể rời khỏi trang sách.
Tà Dương là lời tiễn biệt dành cho một thế hệ đã qua, đồng thời là bản di chúc tinh thần của Dazai Osamu – người suốt đời đi tìm ý nghĩa tồn tại giữa những đổ vỡ. Đó là câu chuyện về sự suy tàn nhưng cũng là tiếng kêu tuyệt vọng của một linh hồn muốn sống thật giữa thế giới giả dối. Và chính trong bi kịch ấy, Tà Dương tỏa ra một thứ ánh sáng riêng – ánh sáng của nhân tính, của nỗi đau được nhìn thẳng, và của vẻ đẹp mong manh còn sót lại giữa tàn tro nhân gian.
