Tây Sơn Bi Hùng Truyện của Lê Đình Danh là một tiểu thuyết lịch sử quy mô lớn, tái hiện bức tranh hào hùng mà bi tráng về phong trào khởi nghĩa nông dân Tây Sơn – một trong những chương oanh liệt và đầy biến động nhất của lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ XVIII. Với ngòi bút điêu luyện, tinh tế và đầy cảm xúc, Lê Đình Danh đã dựng lại không chỉ những trận chiến rực lửa, mà còn khắc họa sâu sắc những con người mang trong mình lý tưởng, khát vọng và bi kịch của thời đại.
Tác phẩm mở ra từ bối cảnh đất nước rơi vào khủng hoảng: triều đình Lê – Trịnh suy yếu, xã hội rối ren, lòng dân ly tán. Trong cơn biến loạn ấy, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ – những người nông dân xứ Tây Sơn – đứng lên dựng cờ khởi nghĩa, khởi đầu một phong trào long trời lở đất. Dưới ngòi bút của Lê Đình Danh, hình tượng Nguyễn Huệ (sau này là Quang Trung) hiện lên không chỉ như một thiên tài quân sự, mà còn là con người mang nặng trăn trở về vận mệnh dân tộc, về sự thống nhất và độc lập của giang sơn.
Điều đặc biệt ở Tây Sơn Bi Hùng Truyện là cách tác giả dung hòa giữa yếu tố lịch sử và nghệ thuật. Ông không chỉ tái hiện các sự kiện lớn như chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút, đại phá quân Thanh, mà còn thổi vào đó hơi thở của đời sống, của con người. Những nhân vật phụ như tướng sĩ, nông dân, phụ nữ miền Trung… đều được khắc họa sinh động, chân thực, mang lại cho tác phẩm một chiều sâu nhân văn hiếm có.
Lê Đình Danh không thần thánh hóa anh hùng, mà nhìn họ như những con người bằng xương bằng thịt – có lý tưởng, có hoài bão, nhưng cũng có nỗi đau, mất mát và lầm lạc. Nguyễn Huệ hiện lên vừa rực rỡ như ngọn lửa chiến thắng, vừa trầm mặc trong cô đơn của người gánh trên vai vận nước. Cái “bi hùng” trong nhan đề vì thế không chỉ nằm ở máu lửa chiến trường, mà còn ở sự dằn vặt giữa lý tưởng và định mệnh, giữa vinh quang và tàn lụi.
Văn phong của Lê Đình Danh trong Tây Sơn Bi Hùng Truyện vừa cổ điển vừa hiện đại. Ông dùng lối kể chậm rãi, trầm tĩnh, kết hợp với ngôn ngữ giàu hình ảnh và tiết tấu mạnh mẽ, tạo nên một bản trường ca mang âm hưởng sử thi. Những đoạn miêu tả trận chiến gợi không khí oai hùng, trong khi những khúc lặng về tình người, tình quê lại thấm đẫm chất thơ.
Tác phẩm không chỉ là lời ngợi ca những người anh hùng áo vải, mà còn là bản suy tưởng sâu sắc về lẽ hưng vong, về sức mạnh và giới hạn của con người trước thời cuộc. Đọc Tây Sơn Bi Hùng Truyện, người đọc như được sống lại với một giai đoạn rực lửa của dân tộc – nơi niềm tin, lòng trung nghĩa và tinh thần quật khởi đã tạo nên ánh sáng không bao giờ tắt trong lịch sử Việt Nam.
