Nhân loại – Một lịch sử tràn đầy hi vọng của Rutger Bregman là một cuốn sách phi hư cấu sâu sắc, thách thức quan điểm bi quan vốn gắn liền với bản chất con người. Thay vì cho rằng con người vốn ích kỷ và cá nhân chủ nghĩa, Bregman chỉ ra rằng lòng tốt, sự hợp tác và thiện tính mới thực sự nằm sâu trong ADN loài người.
Tác giả Hà Lan này đi ngược lại tư tưởng của Thomas Hobbes, người cho rằng con người cơ bản là xấu và cần luật pháp can thiệp. Bregman chọn đứng về phía Rousseau, người tin rằng con người sinh ra là lương thiện và chính xã hội đã khiến họ tự biến mình thành kẻ ích kỷ . Ông dẫn dắt độc giả qua nhiều ngành học—từ lịch sử, khảo cổ học đến tâm lý học xã hội—để kể lại những câu chuyện đầy cảm hứng. Một ví dụ điển hình là chuyện sáu cậu bé Tonga sống sót trên đảo hoang trong hòa bình và tự lập, hoàn toàn trái ngược với mô típ “Chúa ruồi” của William Golding .
Trong phần mở đầu, Bregman kể lại sự kiện trong Thế chiến II: khi người ta tin rằng ném bom sẽ khiến dân Mỹ hoảng loạn, thực tế người dân London vẫn bình tĩnh, không hề đổ máu hoặc bạo loạn (). Từ đó, ông chỉ ra rằng sự hợp tác xã hội thường xuất hiện mạnh mẽ hơn trong khủng hoảng, chứ không phải sự hỗn loạn.
Bên cạnh những bằng chứng thực tế, tác giả cũng phân tích lại những thí nghiệm nổi tiếng như Milgram (thí nghiệm máy sốc điện) hay Zimbardo (thí nghiệm nhà tù Stanford), chỉ ra rằng nền tảng dữ liệu mà giới tâm lý dựa vào để khẳng định bản chất con người xấu xa không đủ toàn diện và đáng tin cậy .
Ở phần sau, tập trung vào áp dụng, Bregman kể những câu chuyện thành công từ Brazil, Hà Lan hay Na Uy. Ví dụ như dự án ngân sách dân sự, tổ chức y tế Buurtzorg, trường học Agora hay trại giam Halden – Bastøy – tất cả đều chứng minh rằng khi tin tưởng và trao quyền cho con người, xã hội có thể vận hành tốt hơn, giảm tỷ lệ tái phạm tội và tiết kiệm chi phí đáng kể . Những ví dụ này đều là lời trả lời cho câu hỏi: điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta xây dựng xã hội dựa trên lòng tin vào con người?
Cuốn sách đã được rất nhiều tổ chức lớn công nhận, nằm trong danh sách bestseller của New York Times, danh sách 50 tác phẩm phi hư cấu xuất sắc của Washington Post, và là đề cử của giải Andrew Carnegie 2021. Phiên bản tiếng Việt do Tân Việt Books cùng NXB Dân Trí phát hành, dày 484 trang, thu hút đọc giả quan tâm đến lịch sử, xã hội học và tâm lý học .
Dù cuốn sách mang hơi hướng lạc quan, Bregman không che giấu bóng tối trong lịch sử: ông kể lại chiến tranh thế giới, thảm họa Holocaust, bão Katrina… và phân tích nguyên nhân khiến con người làm điều tàn ác, chỉ ra rủi ro khi quyền lực vượt quá giới hạn, nhưng vẫn giữ niềm tin về khả năng tốt đẹp của nhân loại .
Nhân loại – Một lịch sử tràn đầy hi vọng mở ra một viễn cảnh mới: văn minh không nhất thiết là vỏ ngoài che giấu bản chất ích kỷ, mà có thể là bệ đỡ để nuôi dưỡng thiện tính. Đó là lời kêu gọi thay đổi cách chúng ta tổ chức xã hội, từ trường học, nhà tù đến quốc gia, dựa trên giả định rằng con người vốn tốt. Cuốn sách là nguồn cảm hứng và niềm tin mạnh mẽ cho bất kỳ ai muốn hình dung một thế giới vận hành tốt hơn và đầy tử tế.
