Thằng Quỷ Nhỏ là một trong những tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, viết về tuổi thơ nghịch ngợm, hồn nhiên nhưng cũng thấm đẫm tình cảm gia đình và tình bạn trong trẻo. Với giọng văn quen thuộc – dí dỏm, chân thành và đậm chất miền quê – tác phẩm như một bức tranh sống động về tuổi thơ của biết bao thế hệ độc giả Việt Nam, đặc biệt là những ai từng lớn lên ở làng quê Nam Bộ trước thời đại công nghệ số.
Nhân vật chính – cu Tí – chính là “thằng quỷ nhỏ” trong tựa đề, một cậu bé nghịch ngợm, hiếu động và giàu trí tưởng tượng. Dưới góc nhìn của Tí, thế giới hiện ra vừa gần gũi, vừa kỳ thú. Những chuyện tưởng như nhỏ nhặt trong cuộc sống thường ngày – như trèo cây, chăn trâu, trốn học đi chơi, bắt dế, nghịch nước mưa – lại trở nên sinh động và đầy màu sắc qua lăng kính của cậu bé. Cũng giống như bao đứa trẻ nông thôn khác, Tí không ngoan ngoãn theo khuôn mẫu, nhưng lại rất giàu tình cảm, trung thực và luôn sống hết mình trong từng khoảnh khắc.
Nguyễn Nhật Ánh không cố gắng lý tưởng hóa nhân vật của mình. Tí không phải một “cậu bé hoàn hảo”, mà là một đứa trẻ đúng nghĩa – có thể nói dối để tránh đòn roi, có thể nghịch dại khiến người lớn la mắng, nhưng luôn sẵn lòng giúp đỡ bạn bè và không bao giờ làm điều xấu ác. Chính sự chân thực ấy khiến nhân vật gần gũi, khiến độc giả – dù là trẻ em hay người lớn – đều có thể soi thấy chính mình hoặc tuổi thơ mình trong từng trang sách.
Điểm đặc biệt của Thằng Quỷ Nhỏ là không chỉ tập trung vào những trò tinh nghịch của tuổi thơ, mà còn khéo léo lồng ghép các bài học về đạo đức, về gia đình và tình bạn. Tình cảm giữa Tí và mẹ, sự gắn bó với ông nội hay những kỷ niệm với bạn bè làng xóm đều được tác giả khắc họa bằng những chi tiết giản dị nhưng sâu sắc. Đó là sự xúc động khi Tí nhận ra mẹ mình lam lũ đến nhường nào, là nỗi buồn khi bị hiểu lầm, hay là niềm vui khi được tha thứ sau một lỗi lầm. Mỗi câu chuyện là một mảnh ghép của tuổi thơ – rực rỡ, chân thật và không thể thay thế.
Với Thằng Quỷ Nhỏ, Nguyễn Nhật Ánh một lần nữa chứng minh tài năng kể chuyện độc đáo, khi có thể biến những điều bình thường thành đặc biệt, những chuyện vụn vặt thành cảm xúc sâu lắng. Văn phong giàu chất tự sự, đối thoại hóm hỉnh và tình tiết gần gũi giúp cuốn sách dễ dàng chiếm trọn trái tim người đọc ở nhiều lứa tuổi.
Thằng Quỷ Nhỏ không đơn thuần là một cuốn sách thiếu nhi. Đó là tấm vé đưa người lớn trở về tuổi thơ đã xa – nơi những trò nghịch dại lại là ký ức đẹp đẽ nhất. Và với các em nhỏ, đó là một bức chân dung sinh động về tuổi thơ đúng nghĩa: vô tư, đầy ắp tiếng cười, nhưng cũng có những phút lặng để lớn lên.
