Thầy Lang của Tadeusz Dolega Mostowicz là một tác phẩm văn học Ba Lan nổi bật, vừa mang màu sắc kịch tính vừa chất chứa những suy tư sâu xa về xã hội, giai cấp và số phận con người. Cuốn tiểu thuyết ra đời vào những năm 1930, nhanh chóng được độc giả yêu thích bởi cốt truyện hấp dẫn, nhân vật sống động và đặc biệt là cách tác giả phản ánh những bất công trong xã hội đương thời.
Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính là Giáo sư Rafal Wilczur – một bác sĩ phẫu thuật nổi tiếng, tài năng, nhân từ và được nhiều người kính trọng. Cuộc đời ông bỗng chốc rẽ sang bi kịch khi bị chính người vợ phản bội, bỏ đi cùng con gái nhỏ. Trong lúc đau khổ, Rafal bị hành hung, mất trí nhớ và lưu lạc đến vùng quê hẻo lánh. Từ một danh y lừng lẫy, ông trở thành kẻ vô danh, phải sống nhờ vào lòng thương hại của người dân và được gọi bằng cái tên giản dị: “thầy lang”.
Thế nhưng, dù mất trí nhớ, tài năng thiên bẩm và lòng nhân hậu của Rafal vẫn không hề mất đi. Bằng kiến thức y học còn in sâu trong tiềm thức, ông chữa bệnh cho dân làng, trở thành chỗ dựa của những người nghèo khổ vốn không có điều kiện tiếp cận y tế. Hình ảnh “thầy lang” vừa gần gũi, bình dị, vừa ẩn chứa bi kịch của một con người từng đứng trên đỉnh cao danh vọng nhưng lại bị số phận vùi dập, khiến độc giả không khỏi xúc động.
Song song với hành trình của Rafal, tác phẩm còn khai thác nhiều tuyến nhân vật khác – những người dân quê mộc mạc, những kẻ cơ hội, và cả những nhân vật thuộc tầng lớp thượng lưu đầy giả tạo. Qua đó, Mostowicz đã dựng lên một bức tranh đa diện về xã hội Ba Lan đầu thế kỷ XX, nơi sự bất công và phân biệt giai cấp vẫn hiện hữu.
Điểm đặc biệt ở Thầy Lang là sự kết hợp khéo léo giữa bi kịch cá nhân và thông điệp nhân văn. Rafal, dù mất tất cả – danh tiếng, trí nhớ, gia đình – vẫn giữ nguyên tấm lòng bác ái, luôn tận tụy cứu người. Ông trở thành biểu tượng của y đức, của giá trị con người vượt lên trên danh vọng và địa vị. Câu chuyện của ông không chỉ lay động lòng người mà còn đặt ra câu hỏi: điều gì mới thật sự quan trọng trong cuộc đời – danh tiếng hào nhoáng hay sự tử tế và nhân ái?
Với lối kể chuyện giàu cảm xúc, nhân vật được khắc họa rõ nét cùng cốt truyện nhiều kịch tính, Thầy Lang không chỉ là một cuốn tiểu thuyết cảm động mà còn là tác phẩm phản ánh chân thực hiện thực xã hội. Nó để lại dư âm sâu sắc về sức mạnh của lòng nhân hậu, về bi kịch của sự phản bội và sự cứu rỗi mà tình yêu thương mang lại. Đây chính là lý do cuốn sách vẫn giữ được sức sống bền lâu trong lòng độc giả qua nhiều thế hệ.
