Trẻ Thơ Trong Gia Đình của Maria Montessori là một trong những tác phẩm quan trọng phản ánh rõ nét triết lý giáo dục của bà – người đã sáng lập ra phương pháp Montessori nổi tiếng toàn cầu. Cuốn sách tập trung vào vai trò của gia đình trong quá trình hình thành nhân cách và phát triển trí tuệ của trẻ, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường gia đình như một “lớp học đầu tiên” của đời người.
Montessori cho rằng, mỗi đứa trẻ sinh ra đều mang trong mình tiềm năng to lớn cùng một sức mạnh nội tâm kỳ diệu, gọi là “tinh thần thẩm thấu”. Trẻ hấp thụ thế giới xung quanh không cần nỗ lực ý thức, mà bằng cách tự nhiên nhất. Chính vì vậy, môi trường mà trẻ sống, đặc biệt là gia đình, sẽ quyết định sâu sắc đến sự hình thành nhân cách và khả năng phát triển của trẻ.
Trong Trẻ Thơ Trong Gia Đình, tác giả dành nhiều chương để phân tích tỉ mỉ mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Bà khẳng định rằng tình yêu thương là nền tảng, nhưng tình yêu ấy phải đi cùng với sự tôn trọng và hiểu biết về đặc điểm phát triển của trẻ. Cha mẹ không nên xem trẻ như một “vật sở hữu” để áp đặt ý chí, mà cần nhìn nhận trẻ như một cá thể độc lập đang trưởng thành. Điều này đồng nghĩa với việc cha mẹ cần kiên nhẫn quan sát, lắng nghe và tạo điều kiện cho trẻ được tự do khám phá thế giới theo nhịp điệu riêng.
Một trong những điểm nổi bật của tác phẩm là lời kêu gọi xây dựng môi trường gia đình phù hợp với nhu cầu phát triển tự nhiên của trẻ. Montessori khuyên cha mẹ nên tổ chức không gian sống sao cho trẻ có thể tự do di chuyển, tiếp cận và sử dụng đồ vật xung quanh. Bà nhấn mạnh: chính sự độc lập trong những việc nhỏ bé hằng ngày – như tự mặc quần áo, tự chuẩn bị bữa ăn đơn giản hay tự dọn dẹp – sẽ nuôi dưỡng sự tự tin, ý thức trách nhiệm và tinh thần kỷ luật của trẻ.
Cuốn sách cũng đề cập đến những giai đoạn nhạy cảm – thời kỳ đặc biệt trong quá trình phát triển khi trẻ dễ dàng tiếp thu một kỹ năng nào đó. Nếu cha mẹ biết nắm bắt, hỗ trợ đúng lúc, trẻ sẽ phát triển một cách tự nhiên và toàn diện. Ngược lại, nếu bỏ lỡ, sự phát triển ấy có thể bị hạn chế.
Không chỉ dừng lại ở lý thuyết, Montessori còn đưa ra nhiều gợi ý thực tế để cha mẹ áp dụng trong đời sống thường ngày. Chẳng hạn, thay vì quát mắng khi trẻ mắc lỗi, cha mẹ nên kiên nhẫn chỉ dẫn; thay vì làm hộ, hãy khuyến khích trẻ thử lại; thay vì nhồi nhét kiến thức, hãy cùng trẻ quan sát, trò chuyện và khám phá. Những phương pháp này giúp trẻ không chỉ học hỏi kiến thức, mà còn phát triển cảm xúc, nhân cách và khả năng xã hội.
Trẻ Thơ Trong Gia Đình là một tác phẩm vừa gần gũi, vừa sâu sắc, nhắc nhở cha mẹ rằng họ chính là những người thầy đầu tiên, có ảnh hưởng quyết định đến sự trưởng thành của con cái. Với triết lý đề cao sự tôn trọng, tự do trong khuôn khổ và tình yêu thương đúng cách, cuốn sách này trở thành kim chỉ nam cho bất kỳ gia đình nào mong muốn nuôi dạy con trẻ theo hướng nhân văn và khoa học.
