Vận Hành Toàn Cầu Hóa của Joseph Eugene Stiglitz là một công trình quan trọng giúp người đọc hiểu sâu hơn về cách toàn cầu hóa thực sự vận hành, ai là người hưởng lợi, ai phải gánh chịu tổn thất và vì sao những bất bình đẳng ngày càng gia tăng trong nền kinh tế thế giới. Với tư cách là một nhà kinh tế đoạt giải Nobel và từng giữ vị trí kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, Stiglitz không chỉ phân tích từ lý thuyết mà còn dựa trên kinh nghiệm thực tiễn trong các trung tâm quyền lực kinh tế toàn cầu.
Cuốn sách đặt ra một luận điểm trung tâm rõ ràng: toàn cầu hóa không phải là một lực lượng tự nhiên hay trung lập, mà là sản phẩm của những quyết định chính trị và thể chế cụ thể. Theo Stiglitz, các quy tắc chi phối thương mại quốc tế, tài chính và đầu tư phần lớn được thiết kế bởi và phục vụ lợi ích của các quốc gia giàu có cùng các tập đoàn lớn. Trong khi đó, nhiều nước đang phát triển bị buộc phải tuân theo những chính sách khắc nghiệt, làm suy yếu nền kinh tế nội địa và gia tăng bất ổn xã hội.
Một trọng tâm quan trọng của Vận Hành Toàn Cầu Hóa là sự phê phán vai trò của các tổ chức tài chính quốc tế như Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới. Stiglitz chỉ ra rằng các chương trình cải cách mà những tổ chức này áp đặt thường mang tính “một khuôn cho tất cả”, không xét đến bối cảnh lịch sử, xã hội và thể chế của từng quốc gia. Hệ quả là nhiều nền kinh tế rơi vào suy thoái sâu hơn, thất nghiệp tăng cao và khoảng cách giàu nghèo ngày càng nới rộng.
Cuốn sách cũng phân tích các cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu như một minh chứng rõ ràng cho mặt trái của toàn cầu hóa tài chính. Việc tự do hóa dòng vốn quá nhanh, thiếu cơ chế giám sát hiệu quả, đã khiến các nền kinh tế dễ bị tổn thương trước những cú sốc từ bên ngoài. Stiglitz cho rằng thay vì thúc đẩy tăng trưởng bền vững, nhiều chính sách toàn cầu hóa lại tạo điều kiện cho đầu cơ và bất ổn lan rộng.
Điểm đáng chú ý là Vận Hành Toàn Cầu Hóa không chỉ dừng ở phê phán. Stiglitz đưa ra những đề xuất cải cách cụ thể nhằm xây dựng một mô hình toàn cầu hóa công bằng và hiệu quả hơn. Ông nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc điều tiết thị trường, bảo vệ nhóm yếu thế và đầu tư vào giáo dục, y tế. Đồng thời, ông kêu gọi cải tổ các thể chế quốc tế để tiếng nói của các nước đang phát triển được lắng nghe nhiều hơn.
Với lập luận chặt chẽ, dẫn chứng phong phú và giọng văn rõ ràng, Vận Hành Toàn Cầu Hóa là một cuốn sách có giá trị lớn đối với những ai quan tâm đến kinh tế, chính trị và trật tự thế giới đương đại. Tác phẩm giúp người đọc nhìn toàn cầu hóa không chỉ như một khái niệm kinh tế, mà như một quá trình phức tạp, đầy mâu thuẫn, đòi hỏi tư duy phản biện và những lựa chọn chính sách có trách nhiệm.
