1984 – Một Chín Tám Tư của George Orwell là một trong những tiểu thuyết chính trị viễn tưởng kinh điển và có sức ảnh hưởng sâu rộng nhất thế kỷ 20. Tác phẩm được xuất bản lần đầu vào năm 1949, như một lời cảnh báo nghiêm khắc về sự phát triển của chủ nghĩa toàn trị, sự kiểm soát triệt để của chính quyền đối với đời sống cá nhân, và sự bóp méo sự thật trong xã hội hiện đại. Với bối cảnh u ám, nhân vật đầy tính biểu tượng và thông điệp vượt thời đại, 1984 không chỉ là một câu chuyện giả tưởng, mà còn là một tấm gương phản chiếu xã hội đương đại khiến người đọc phải tự vấn về tự do, sự thật và con người.
Bối cảnh của 1984 là một thế giới hậu chiến bị chia cắt thành ba siêu cường: Đại Dương Quốc (Oceania), Đông Á và Âu Á. Tác phẩm tập trung vào Đại Dương Quốc – nơi mọi khía cạnh trong đời sống cá nhân đều bị giám sát và điều khiển bởi một chính quyền độc tài đứng đầu là “Anh Cả” (Big Brother). Câu nói nổi tiếng “Big Brother is watching you” không chỉ xuất hiện trong tác phẩm, mà đã trở thành biểu tượng toàn cầu về sự giám sát và mất tự do cá nhân.
Nhân vật chính của truyện là Winston Smith – một nhân viên bình thường tại Bộ Sự Thật (Ministry of Truth), nơi có nhiệm vụ sửa đổi lịch sử để phù hợp với các luận điệu tuyên truyền của Đảng. Tuy bên ngoài phục tùng, bên trong Winston là một tâm hồn nổi loạn, khao khát sự thật và tự do tư tưởng. Anh âm thầm viết nhật ký phản kháng, có mối quan hệ tình cảm với Julia – một hành động bị xem là tội ác tư tưởng (thoughtcrime) – và tìm kiếm hy vọng ở Tổ chức Phản kháng Hư cấu mang tên Anh Em Hội (The Brotherhood). Tuy nhiên, như bao nỗ lực chống lại bộ máy toàn trị trong tác phẩm, hành trình của Winston kết thúc bằng sự phản bội, tra tấn và sự huỷ diệt về tinh thần.
Một trong những điểm nổi bật khiến 1984 trở thành tác phẩm có giá trị vượt thời gian chính là hệ thống ngôn ngữ Newspeak – ngôn ngữ mới được Đảng phát triển để loại bỏ khả năng tư duy phản biện. Việc kiểm soát ngôn ngữ tương đương với kiểm soát tư tưởng. Từ đó, Orwell chỉ ra rằng quyền lực lớn nhất của chế độ toàn trị không phải ở bạo lực, mà là khả năng tái định nghĩa sự thật và làm chủ tâm trí con người.
Với giọng văn lạnh lùng, cấu trúc chắc chắn và chiều sâu tư tưởng mạnh mẽ, 1984 là một bản cáo trạng khốc liệt về sự tha hoá quyền lực, sự vô cảm của guồng máy cai trị, và sự nhỏ bé, cô độc của cá nhân trong một xã hội không còn sự thật. Tác phẩm không chỉ phản ánh nỗi lo âu của Orwell trước sự trỗi dậy của chủ nghĩa độc tài, mà còn là lời tiên tri đầy ám ảnh về một tương lai nơi con người đánh mất chính mình vì sợ hãi, thỏa hiệp và thiếu phản kháng.
1984 – Một Chín Tám Tư không dễ đọc, không nhẹ nhàng, nhưng là một cuốn sách buộc phải đọc – vì nó giúp chúng ta nhận diện giá trị đích thực của tự do, cảnh giác trước sự kiểm soát vô hình, và giữ lấy khả năng suy nghĩ độc lập trong một thế giới ngày càng vận hành theo logic của quyền lực và kiểm soát.
