Sau hàng loạt tác phẩm viết về tuổi học trò và tuổi thơ êm đềm, Nguyễn Nhật Ánh trở lại với Quán Gò Đi Lên – một tác phẩm mang màu sắc khác lạ: trầm lắng, sâu sắc, đầy hoài niệm và giàu chất tự sự. Đây là cuốn sách hiếm hoi mà nhà văn dành để viết cho người lớn, hoặc ít nhất là cho những ai đã đi qua tuổi trẻ và mang trong tim mình những hồi ức về làng quê, về chiến tranh, về tình yêu đầu và cả những mất mát không dễ gọi thành tên.
Tác phẩm lấy bối cảnh một làng quê ở miền Trung, nơi có một quán nhỏ nằm trên gò đất mang tên kỳ lạ – “Gò Đi Lên”. Quán chỉ là một cái quán nước bình dân, đơn sơ, nhưng là điểm tụ hội của những nhân vật mang theo trong mình những mảnh đời rất khác nhau: từ ông Năm bán chè, bà Bảy nấu nước, đến những người khách vãng lai, lính tráng, thanh niên và cả những người già sống bằng hồi ức. Trong cái quán nhỏ ấy, người ta kể chuyện – không phải những câu chuyện ồn ào, mà là những mảnh ký ức rơi rớt từ một thời xa xăm.
Nhân vật chính là Phan, một chàng trai trẻ trở lại làng sau nhiều năm xa cách. Trong những ngày ở lại quán Gò, Phan không chỉ gặp lại những con người cũ, mà còn đối diện với chính mình, với mối tình xưa, với vết thương chiến tranh chưa lành, và cả nỗi ám ảnh của những điều tưởng đã ngủ yên. Câu chuyện dần hé mở như một cuốn phim quay chậm – lặng lẽ, không phô trương, nhưng xúc động.
Khác với văn phong hóm hỉnh, nhẹ nhàng thường thấy, Nguyễn Nhật Ánh trong Quán Gò Đi Lên sử dụng một giọng văn sâu lắng, từng trải, nhiều chiêm nghiệm, đôi khi có phần u uẩn. Dù vậy, ở giữa những trang viết buồn ấy vẫn ánh lên vẻ đẹp nhân hậu, niềm tin vào tình người, và sự thấu hiểu những điều bé nhỏ trong đời sống.
Điểm đáng chú ý của tác phẩm là sự hòa quyện giữa hiện thực và hoài niệm, giữa cái thật và cái mơ. Quán Gò không chỉ là một địa điểm, mà còn là biểu tượng của ký ức, của sự dừng lại giữa dòng đời vội vã để nhìn lại mình và những điều đã qua. Nơi đó, quá khứ và hiện tại giao thoa, những nỗi đau từng bị chôn giấu có dịp được cất lời, để rồi hóa giải nhẹ nhàng.
Quán Gò Đi Lên là cuốn sách khác biệt trong văn nghiệp của Nguyễn Nhật Ánh, nhưng lại rất gần gũi với những ai từng lớn lên từ làng quê, từng có một tuổi trẻ ngây ngô, từng biết nhớ thương, và từng mất mát. Một cuốn sách không dành để đọc vội, mà để từ từ cảm nhận – như cách người ta ngồi lại bên một quán nước ven đường, giữa chiều quê yên ả, và để lòng mình đi lên cùng những kỷ niệm tưởng chừng đã cũ.
