Chuyện Làng Cuội của Lê Lựu là một tác phẩm giàu chất hiện thực và nhân văn, phản ánh sâu sắc đời sống nông thôn Việt Nam trong giai đoạn chuyển mình giữa truyền thống và hiện đại. Với ngòi bút sắc sảo, pha lẫn giọng kể dân dã và hài hước, Lê Lựu đã khắc họa nên bức tranh sinh động về một làng quê nơi con người sống với đầy đủ những vui buồn, toan tính, yêu thương và khát vọng.
Câu chuyện diễn ra tại Làng Cuội – một ngôi làng hư cấu nhưng lại rất thật, đại diện cho bao làng quê Việt Nam sau thời chiến. Ở đó, người dân vừa phải lo toan cuộc sống mưu sinh, vừa vật lộn với những thay đổi của xã hội mới. Lê Lựu đã dùng giọng kể gần gũi để đưa người đọc bước vào thế giới của những con người bình dị: ông trưởng thôn ham danh, anh nông dân thật thà, cô gái mơ mộng về cuộc sống thành phố, hay những kẻ khôn khéo biết lợi dụng thời thế để mưu cầu lợi riêng.
Điều làm nên sức hấp dẫn của Chuyện Làng Cuội chính là sự kết hợp giữa tiếng cười và nỗi suy tư. Dưới lớp vỏ hài hước, trào lộng là những vấn đề nhức nhối của đời sống nông thôn – sự tha hóa của con người trước đồng tiền, những mâu thuẫn giữa giá trị cũ và mới, giữa lý tưởng và thực tế. Lê Lựu không lên án ai, cũng không tô hồng ai; ông để mọi nhân vật hiện ra với đầy đủ những yếu đuối và nhân tính, để người đọc tự nhận ra bóng dáng của chính mình trong đó.
Với văn phong tự nhiên, mộc mạc nhưng thấm đẫm triết lý, Lê Lựu thể hiện khả năng quan sát tinh tế và hiểu sâu tâm lý con người. Ông kể chuyện bằng giọng “tản mạn mà thấu đáo”, khiến người đọc vừa bật cười trước sự khéo léo của nhân vật, vừa chùng lòng khi nhận ra sự thật phũ phàng ẩn sau.
Chuyện Làng Cuội không chỉ là câu chuyện của một làng quê, mà còn là tấm gương phản chiếu xã hội Việt Nam thời hậu chiến – nơi con người đang loay hoay tìm lại thăng bằng giữa cái cũ và cái mới, giữa khát vọng đổi thay và nỗi sợ đánh mất chính mình. Tác phẩm là minh chứng rõ nét cho tài năng của Lê Lựu – một cây bút hiện thực sắc bén, luôn viết bằng cả sự thấu hiểu và lòng trắc ẩn dành cho con người Việt.
