Sợi Tóc của Thạch Lam là một truyện ngắn đặc sắc, giàu tính nhân văn và mang đậm phong cách trữ tình – hiện thực mà nhà văn luôn theo đuổi. Tác phẩm ngắn gọn, giản dị, nhưng chứa đựng chiều sâu tư tưởng và cảm xúc, thể hiện niềm tin của Thạch Lam vào phần thiện lương trong mỗi con người – dù chỉ mỏng manh như… một sợi tóc.
Câu chuyện kể về một người đàn ông nghèo, sống bằng nghề bán hàng rong. Trong một lần đi qua nhà giàu, anh nhìn thấy một chiếc ví rơi và trong thoáng chốc, lòng tham lóe lên trong tâm trí. Anh cúi xuống, nhặt chiếc ví lên, và đứng lặng. Bên trong chiếc ví có tiền – thứ mà anh cần nhất, thứ có thể giúp anh qua cơn đói, mua cho vợ con manh áo mới. Nhưng rồi, chỉ trong khoảnh khắc ngắn ngủi, anh giằng xé dữ dội giữa hai ý nghĩ: giữ lại hay trả lại? Chính lúc ấy, lương tâm – cái phần tốt đẹp sâu thẳm trong anh – đã lên tiếng. Anh quyết định trả lại chiếc ví cho người đánh rơi.
Thạch Lam không miêu tả sự việc gay cấn, cũng không tạo kịch tính lớn. Cái hay của truyện nằm ở sự tinh tế trong diễn biến tâm lý: chỉ một giây phút nhỏ giữa “tham lam” và “lương thiện” mà tác giả đã dựng nên cả một bi kịch và chiến thắng của con người với chính bản thân mình. Nhân vật của Thạch Lam không phải người hùng, không làm điều gì vĩ đại, nhưng hành động của anh lại khiến người đọc xúc động sâu sắc – bởi đó là chiến thắng của lương tâm, chiến thắng của “thiện” trước “ác” trong cái ranh giới mong manh như… một sợi tóc.
Ngòi bút của Thạch Lam nhẹ nhàng, tinh tế, không phán xét mà thấu hiểu. Ông khắc họa tâm lý nhân vật bằng những chi tiết giản dị, đời thường nhưng vô cùng chân thật. Không có những lời răn dạy đạo đức, không có những hình tượng lớn lao – chỉ là một người nghèo khổ đứng giữa ngã ba của lòng mình, nhưng chính ở đó, vẻ đẹp con người được tỏa sáng.
Ẩn sau câu chuyện là triết lý sâu sắc về cuộc sống: trong mỗi con người, dù nghèo khổ hay tội lỗi, đều tồn tại phần lương thiện – chỉ cần một khoảnh khắc nhận ra, nó sẽ cứu rỗi cả đời người. Thạch Lam tin vào sự thức tỉnh của lương tâm, vào ánh sáng nhân tính có thể nhen lên trong bóng tối của nghèo đói, khổ đau.
Với Sợi Tóc, Thạch Lam đã chứng minh rằng văn chương không cần ồn ào hay bi tráng mới lay động lòng người. Chỉ bằng một tình huống nhỏ, ông đã viết nên một bản nhạc dịu dàng về lòng nhân ái và sự thiện lương. Giọng văn nhẹ như gió, nhưng thấm sâu như nước – đó chính là nét đặc trưng trong phong cách của Thạch Lam: viết về những điều nhỏ bé để nói lên những chân lý lớn lao của con người.
Sợi Tóc không chỉ là một truyện ngắn về đạo đức, mà là một bài học về nhân cách, về niềm tin vào con người. Nó khiến người đọc chợt lặng đi, tự hỏi: trong đời sống đầy cám dỗ hôm nay, liệu ta có giữ được lòng thiện của mình – dù chỉ mỏng manh như một sợi tóc?
